Crowdfunding: alles wat je wil weten

Wat is crowdfunding?

Crowdfunding is in principe een moeilijk woord voor een eenvoudig concept. Het is het zoeken van financiering door een beroep te doen op 'the crowd', wat eigenlijk een grote groep mensen betekent. Vrij vertaald betekent het concept dan ook: financiering door een het grote publiek. In feite bestaat crowdfunding al honderden jaar. Zo werd het vrijheidsbeeld in New York betaalt door het grote publiek die sponsorde. Het nieuwtje eraan is nu dat er gebruik gemaakt wordt van internetplatformen. In België doken er reeds verschillende crowdfundingplatformen op, zoals Beebonds, Bolero crowdfunding, Ecco Nova, Lita, look & fin en WinWinner. Meer informatie hierover is te vinden op de website van het Agentschap innoveren & ondernemen.

Is er een reglement dat bepaald wie beroep mag doen op crowdfunding?

In feite mag iedereen, van natuurlijke persoon, tot grote onderneming een beroep doen op crowdfunding. Dit is ook niet onlogisch gezien er meerdere soorten van crowdfunding bestaan. We kennen misschien allemaal Kickstarter, waar geld opgehaald wordt om nieuwe muzikanten te financieren alsook voor andere maatschappelijke projecten, maar een ander voorbeeld kan evengoed een nieuwe start-up zijn die geen durfkapitaal bekomt maar toch aan financiering geraakt via het brede publiek.

Veelal voor start-ups

Over het algemeen zien we toch een trend, namelijk dat het vaak gaat om nieuwe of kleinschalige ondernemingen die een zaak willen opstarten of ondernemingen die hun activiteit verder willen ontwikkelen of een nieuw product willen lanceren. Veelal hebben ze er zelf niet genoeg geld voor en lukt het ze ook niet om bijvoorbeeld een lening bij een bank te bekomen en daarvoor nemen ze hun toevlucht tot crowdfunding als alternatieve financieringsvorm

Verschillende soorten crowdfunding

donation-based crowdfunding

In feite kunnen we ruwweg vier verschillende soorten van crowdfunding gaan onderscheiden. Een eerste categorie is crowdfunding gebaseerd op schenkingen; ook wel 'donation-based crowdfunding' genoemd. Voorbeelden zijn personen die geld proberen op te halen voor bijvoorbeeld een goed doel. Wanneer je als investeerder dan geld geeft, verwacht je eigenlijk om er niets voor terug te krijgen in de plaats.

reward-based crowdfunding

Een tweede soort is de crowdfunding met een voordeel in natura, beter bekend onder de naam 'reward-based crowdfunding'. Dit type wordt veel gebruikt in de creatieve sector. Een voorbeeld hiervan is een kunstenaar die geld wenst te krijgen om een kunstwerk te maken of andere creatieve projecten te realiseren. De investeerders krijgen in het project dan een cadeautje zoals bijvoorbeeld een foto van het kunstwerk. Een ander voorbeeld is de muzikant die geld ophaalt om een CD op te nemen en de investeerders krijgen nadien een gesigneerde kopie. Mensen die aan een dergelijk project willen deelnemen krijgen dus een voordeel in natura voor hun investering.

lending-based crowdfunding alsook equity crowdfunding

Ten slotte hebben we nog crowdfunding als een belegging in een bedrijf. Dit kan onder de vorm van een lening waarop interesten moeten betaald worden - ook wel 'lending-based crowdfunding' of 'peer-to-peer lending' genoemd - maar het kan evengoed onder de vorm van crowdfunding via aandelen, waarbij het geld in de onderneming blijft en de investeerder erop rekent om dividenden te krijgen en een meerwaarde op de aandelen. In dergelijke gevallen delen de investeerders in mogelijke winsten maar het kan evengoed negatief uitdraaien en het geld kan verloren zijn als bijvoorbeeld de onderneming failliet gaat.

Welk rendement brengt crowdfunding op?

Deze vraag is eigenlijk moeilijk te beantwoorden gezien de vele vormen van crowdfunding. Bij een crowdfunding met schenkingen is het rendement eigenlijk niet tastbaar. Het kan een goed gevoel geven als je bijvoorbeeld een ziek kind of een ander nobel doel hebt kunnen helpen, zonder dat er een financieel voordeel tegenover staat. Bij de beleggingen in ondernemingen is het doel dan eerder wél om een rendement te bekomen Het rendement valt dan ook eenvoudig te berekenen. Bij crowdfunding als lening kent de investeerder de interest die de onderneming zal betalen, waar bij crowdfunding als investering in aandelen, de investeerder kan vergelijken hoeveel dividenden en meerwaarde op aandelen verkregen werd. Noteer wel dat bij aandelen, de belegger rechtstreeks blootgesteld is aan de resultaten van de onderneming. Kortom, het is nooit helemaal zeker dat er winst zal gemaakt worden en dus dat de aandelen in waarde zullen stijgen.

Gemiddeld gezien zien we wel dat de beloofde rendementen rond de 4 à 20 procent bedragen, afhankelijk van het type project. Noteer dat hogere rentes wel veelal bekomen worden wanneer meer risico genomen wordt.

Welke risico's zijn er aan crowdfunding verbonden?

Bij donaties of bij voordelen in natura zijn er in feite geen risico's verbonden. De belegger weet immers voor welk doel het bedrag gestort werd. Toch komt het soms voor dat het project frauduleus was en er bijvoorbeeld helemaal geen ziek kind of nieuwe CD in de maak was.

Bij beleggingen is er dan wél een aanzienlijk risico. De onderneming kan failliet gaan en dan is de kans reëel dat je als belegger niet al je geld terug zult krijgen. Weet ook dat bij aandelen, je niet altijd zomaar de aandelen kunt doorverkopen en winst maken omdat de doorverkoop gelimiteerd is. De regels daarvoor staan expliciet in de financieringsvoorwaarden, dus het is belangrijk als belegger om deze goed door te nemen. Veelal zijn de aandelen ook meestal niet liquide want wil zeggen dat er niet altijd een koper voor je aandelen zal gevonden worden. Wanneer je je inbreng eigenlijk verliest en je kunt de aandelen niet vlug van de hand doen, dan kun je in principe al je geld kwijt spelen.

Enkele tips...

... voor investeerders

Als investeerder weet je nooit helemaal zeker dat je je geld bij beleggingen zult terug zien. Toch zijn er een aantal vuistregels de je kunt hanteren om het risico te beperken. Hieronder zijn de belangrijkste opgenomen:

• Investeer maar een beperkt deel van je spaargeld. Net zoals beleggingen in pure aandelen of vastrentende effecten kun je je inbreng kwijtspelen. Het is dan ook niet slim om al je geld te investeren en geen appeltje voor de dorst over te houden. Diversifiëren is de boodschap.

• Investeer geen geld dat je op korte termijn nodig zult hebben. Crowdfunding is typisch een lange-termijn investering, net zoals beleggingen in aandelen of in vastrentende effecten zoals obligaties.

• Maak een goede voorbereiding en verzamel zoveel mogelijk informatie over het project. Door soms google te gebruiken, geraak je al ver en kun je de frauduleuze projecten opsporen. Zie je in de projectbeschrijving bijvoorbeeld veel grammaticale fouten, wees dan zeker op je hoede.

• Denk goed na over wat je eigen doelstelling is. Wil je een project helpen te lanceren ongeacht of het een financieel succesverhaal zal worden, of ben je vooral bezorgt over hoe je je geld terug kunt krijgen? Zie je crowdfunding als een rendabele belegging of spelen financiële argumenten minder een rol?

• Crowdfunding wordt veelal gebruikt door jonge ondernemingen. Weet dat deze ondernemers vaak geen schuldfinanciering bekwamen omdat ze té risicovol waren. Hou dit zeker in het achterhoofd als je een risico-avers persoon bent. Weet immers dat het risico op faillissement veel groter is bij jonge ondernemingen en er ook vaak weinig boekhoudkundige informatie ter beschikking is over deze ondernemingen.

• Ga na of het crowdfunding platform gevestigd is bijvoorbeeld in de Europese Unie. Wanneer je op een site beland die vanuit een exotisch oord opereert, zou er eigenlijk een alarmbelletje moeten rinkelen. Noteer wel dat sommige platvormen ook internationale platformen zijn.

• Als een project te mooi is om waar te zijn, dan is het vaak ook niet waar. Een crowdfundingplatform die hoge rendementen en weinig risico's belooft is vaak vals.

• Verlies alle kosten die het platform aanrekent zeker niet uit het oog. Wanneer de investering hoge rendementen realiseert maar de kosten zijn ook hoog, dan is het finaal rendement misschien zwak.

... voor ontleners en start-ups

Ook voor de onderneming die leent of middelen probeert te bekomen via het crowdfunding platform is het belangrijk om enkele tips in het achterhoofd te houden.

• Zorg ervoor dat je crowdfundingcampagne duidelijk verwoord is met het nodige marketingmateriaal aanwezig.

• Blijf tijdens de ganse crowdfundingcampagne communiceren met het publiek zoals het aantal geld dat al opgehaald werd. Dit kan de interesse alleen maar doen toenemen, zeker voor artiesten.

• Voer een grondig marktonderzoek uit vooraleer je over gaat tot crowdfunding. Als er geen appetijt of markt voor bestaat in het algemeen, zul je vaak ook minder aan je geld teraken. Dit is natuurlijk minder relevant voor sponsoring of platformen die zorgen voor een beloning, zoals voor kunst.

• Laat zoveel mogelijk mensen meedoen en spreek je sociaal netwerk aan. Hoe meer mensen op de hoogte zijn, hoe meer steun je immers ontvangt.

• Blijf communiceren over projecten ook nadat de funding afgelopen is.

Wat is het wettelijk kader?

Niet zomaar elke onderneming mag een platform uitbaten. Wil je dit zelf doen, dan moet je eerst een vergunning als 'alternatief financieringsplatform' krijgen van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA); de financiële toezichthouder. Bovendien moeten deze platformen beleggers informeren over alle risico's en kosten die verbonden zijn aan een belegging.

Net zoals een makelaar die beleggingen aanbiedt in aandelen of obligaties, moet een crowdfundingplatform nagaan of de belegger voldoende kennis en ervaring heeft om alle risico's te begrijpen. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van een vragenlijst die de belegger op voorhand moet invullen. Wanneer het crowdfundingplatform ziet dat de belegger niet alle risico's voldoende begrijpt, moet het platform de belegger waarschuwen.

Naast de voormelde verplichting moeten ondernemers die financiering zoeken via crowdfunding verplicht informatie verschaffen over de beleggingsinstrumenten die ze aanbieden. In bepaalde gevallen moeten deze ondernemers een prospectus op hun website publiceren die op voorhand door de FSMA moet worden goedgekeurd. Soms is het voldoende om eerder beperkt basisinformatie onder de vorm van een informatienota te publiceren. Om te weten aan welke regels je moet voldoen, is het best om de website van de FSMA te consulteren of deze instelling op voorhand te contacteren. Beter voorkomen dan genezen dus!

Overheidssteun

Wanneer je beroep doet op crowdfunding voor aandelen of leningen kan het zijn dat je kunt genieten van fiscale voordelen.

Zo stimuleert het Tax Shelter voor startende ondernemingen particulieren met een fiscaal voordeel om te investeren in het kapitaal van startende ondernemingen. Dit kan een rechtstreekse investering zijn maar men staat ook toe dat het gebeurt via een platform.

Daarnaast stimuleert de Tax Shelter voor scale ups (groeibedrijven) particulieren met een fiscaal voordeel om in het kapitaal van groeibedrijven te investeren. Opnieuw kan dit rechtstreeks maar kan het ook via een platform.

Nog een belangrijk voordeel is de vrijstelling van roerende voorheffing op interesten van leningen via crowdfunding. Dit stimuleert particuliere beleggers om een lening af te sluiten voor de financiering van een project van een startende onderneming. Ten slotte moedigt de Vlaamse overheid particulieren via de Winwinlening aan om achtergestelde leningen aan kmo's toe te kennen met een looptijd van vijf tot tien jaar, tot een bedrag van 300.000 EUR. De kredietgever krijgt hiervoor een jaarlijks belastingkrediet van 2.5 procent en een eenmalig belastingkrediet van 40 procent als de kredietnemer het bedrag niet zou kunnen terugbetalen. Via verschillende crowdfundingplatformen kan je zoeken naar een kredietgever en genieten van fiscale voordelen.

Verschillende stappen in het proces

Welke verschillende stappen in het crowdfundingproces kunnen onderscheiden worden?

De eerste stap is het indienen van het project. Concreet vraagt bijvoorbeeld de onderneming aan het platform om een bepaald project in overweging te nemen. Het platform zal het project evalueren en beslissen om het al dan niet op te nemen. Dit betekent dat niet elk project zomaar kan uitgevoerd worden via crowdfunding.

Indien het platform groen ligt geeft, moet de onderneming alle relevant informatie ter beschikking stellen van potentiële beleggers alsook een promotiecampagne via bijvoorbeeld sociale media voeren. Het platform helpt vaak ook nog met de marketing. Mensen die geloven in het project kunnen zich dan inschrijven op het project en een zelf te bepalen bedrag storten.

Na het einde van de crowdfundingronde (waar de deadline vooraf bepaald wordt) wordt de financieringsronde afgesloten. Er zal nagegaan worden of het totale bedrag werd opgehaald (ook op voorhand bepaald). Indien dit niet het geval was, wordt het project geannuleerd en krijgen de geïnteresseerde geldschieters hun financiële bijdrage terug. Indien dit wel het geval is, wordt het opgehaalde bedrag aan de onderneming overgemaakt en kan gesproken worden over een succesvolle campagne.

Ten slotte zal de onderneming blijven contact houden met de investeerders, al dan niet via sociale media. Schrijf je daarom als investeerder ook in op een nieuwsbrief en blijf op de hoogte. In sommige gevallen krijgen investeerders ook stemrecht in de onderneming.