Hervorming auteursrechten: kun je nu wel of niet gebruik maken van het gunstregime?

Er is ondertussen al zoveel inkt gevloeid over de hervorming van de auteursrechten dat weinigen nog begrijpen hoe het nu precies in elkaar zit. Het toepassingsgebied van het gunstregime voor auteursrechten was de afgelopen jaren zo ruim geworden, dat de regering heeft beslist om het flink in te perken. Met ondersteuning van Creative Shelter—specialist in het verzilveren van auteursrechten—een overzicht van hoe het nu precies zit met die auteursrechten.

Wat zijn auteursrechten ook al weer?

Het fiscale gunstregime voor auteursrechten is in 2008 in het leven geroepen. Vanaf dan werden vergoedingen van auteursrechten als een roerend inkomen gezien en voor een jaarlijks maximumbedrag van € 37.500 (indexatie inkomstenjaar 2022: € 64.070) belast aan slechts 15% roerende voorheffing. Daarnaast gelden (voor aanslagjaar 2023) ook volgende kostenforfaits:

• 50% op de inkomstenschijf van € 0 tot € 17.090.
• 25% op de inkomstenschijf van € 17.090 tot € 34.170.
• Boven € 34.170 kunnen geen forfaitaire beroepskosten meer afgetrokken worden.

Niet slecht als je het zo leest, en dat is iets dat veel mensen dachten. Het fiscale gunstregime voor auteursrechten werd destijds in het leven geroepen om de belastingdruk voor kunstenaars te verlagen zodat deze meer in lijn kwam met hun financiële draagkracht. De originele wetgeving ontbrak echter aan een duidelijk afgebakend toepassingsgebied. Als gevolg werden ze zeer ruim geïnterpreteerd. De laatste jaren won het steeds meer populariteit. In bepaalde sectoren werd het zelfs bijna standaard onderdeel van het loonpakket, zoals bij marketeers, vormgevers, IT’ers, copywriters. Maar vooral IT’ers kwamen recentelijk in het vizier van de fiscus. Tijd voor hervorming dus.

De veelbesproken hervorming van auteursrechten

Op woensdag 21 december 2022 bereikte de federale regering een akkoord over de hervorming van het fiscale aspect van de auteursrechten. De bijhorende ‘Programmawet’ werd op vrijdag 30 december 2022 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. 

De hete aardappel was het al dan niet uitsluiten van bepaalde sectoren. Vooral de IT-sector kwam vaak ter sprake gezien deze sector gretig gebruik maakt van het fiscaal voordelig auteursrecht.

“Sinds 1 januari 2023 is de nieuwe ‘Programmawet’ van toepassing (gunstregime auteursrechten),” verduidelijkt Creative Shelter. “De nieuwe wet werd binnen de IT-sector met gemengde gevoelens onthaald. De huidige wettekst brengt geen absolute rechtszekerheid en kan op meerdere interpretaties rekenen. Jammer, want met een nieuwe wet hoopten we net op meer eenduidigheid. Zo zal de fiscus en/of rechter zelf oordelen naar welke kant ze vinden dat de balans doorweegt.”

Geen onderscheid per beroepscategorie

De Memorie van Toelichting bevestigt dat er geen onderscheid gemaakt wordt op basis van beroepscategorieën. Iedereen die vandaag de dag een origineel werk maakt, blijft in aanmerking komen voor het fiscaal voordelig regime van auteursrechten in de toekomst. Heel wat creatieve beroepen kunnen dus vrij ademhalen, al is het wel nog even afwachten op de circulaire van de fiscus en eventuele rechtspraak over de exacte interpretatie van de wetteksten. 

Wat voor werk komt dan nog in aanmerking? Om gebruik te maken van het fiscale gunstregime van auteursrechten, moet je werk voldoen aan deze drie voorwaarden:

1. Je werk valt onder de algemene definitie van werken van letterkunde, wat betekent dat het werk iets origineels en concreet moet zijn;
2. De rechten op je werk moeten toegekend worden aan een derde met het oog op de exploitatie of het daadwerkelijk gebruik ervan;
3. Je beschikt over een ‘kunstwerkattest’ of je rechten worden toegekend aan een derde voor reproductie, openbare opvoering of mededeling aan het publiek.

Voor software developers en werken in opdracht van privé personen is de ‘voor reproductie’ hier van belang. Initieel was er enkel sprake van een ‘mededeling aan het publiek’, maar door deze bijsturing lijkt het dat software developers dus ook aan de voorwaarden blijven voldoen. 

Het kunstwerkattest

Deze extra toevoeging is nodig aangezien veel mensen die nu gebruikmaken van auteursrechten geen kunstwerkattest kunnen voorleggen. Dat nieuwe kunstwerkattest komt er ter vervanging van het bestaande kunstenaarsstatuut en zal worden uitgereikt door de Kunstwerkcommissie, die binnenkort opgericht wordt. Voorlopig zijn er enkel ontwerpteksten beschikbaar over dit nieuwe kunstwerkattest, dus het is nog even afwachten welke definitieve vorm het kunstwerkattest zal aannemen.

Hoe doe je dat dan, aantonen dat je recht hebt op auteursrechten zonder kunstwerkattest? Door je rechten over te dragen of in licentie (gebruiksrecht) te geven. Praktisch doe je dit door hierover concrete afspraken te maken via algemene voorwaarden en/of via een overeenkomst.

De verdeelsleutel voor gemengde facturen

Een belangrijk onderdeel van de hervorming is het juridisch vastleggen van de verdeelsleutel in de gemengde facturen en de bijhorende overgangsperiode over drie jaar. Het concept achter de gemengde facturen is dat een deel van de vergoeding onder beroepsinkomen valt en een deel onder zuivere auteursrechten. 

De juridische verdeelsleutel voor deze gemengde facturen zal verankerd  worden op 70% beroepsinkomen en 30% auteursrechten. Dit is nog niet voor meteen, want de overheid voorziet ook een overgangsperiode over drie jaar:

• 1 januari 2023: de verdeelsleutel van een gemengde factuur is maximaal 50% beroepsinkomen en 50% auteursrechten.
• 1 januari 2024: de overgangsregeling treedt in werking. De verdeelsleutel wijzigt naar minimaal 60% beroepsinkomen en maximaal 40% auteursrechten.
• 1 januari 2025: verankering van de verdeelsleutel met minimaal 70% beroepsinkomen en 30% auteursrechten.

Wel bestaat er nog een belangrijke uitzondering op bovenstaande verdeelsleutel. Heeft je vergoeding enkel betrekking op het toekennen van je rechten, het zogenaamde ‘hergebruik’? Dan geldt de verdeelsleutel niet en blijft de vergoeding voor 100% uit auteursrechten bestaan. 

Een praktisch voorbeeld van hergebruik is het meermaals verkopen van eenzelfde foto. De eerste keer dat een fotograaf een foto neemt en verkoopt, zal deze een gemengde factuur moeten opstellen aangezien de fotograaf de foto in eerste instantie ook effectief moet nemen (beroepsactiviteit) voor hij de foto kan verkopen (auteursrechten). Wenst iemand anders diezelfde foto nadien te kopen? Dan verkoopt de fotograaf enkel de auteursrechten aangezien de foto al genomen is. Hergebruik staat dus voor 100% auteursrechtvergoeding.

Jaarlijks maximum en forfaitaire kosten

Net zoals in de huidige regelgeving, wordt in de hervorming ook het jaarlijkse maximum aangehouden. Het jaarlijkse maximum werd in 2008 vastgesteld op bruto € 37.500, wat na indexatie neerkomt op € 70.220 voor het inkomstenjaar 2023. Alle inkomsten hoger dan dat bedrag, worden als beroepsinkomsten belast.

Wel nieuw is dat er vanaf nu ook een absoluut maximum is van € 70.220 (voor inkomstenjaar 2023) voor inkomsten uit auteursrechten. Dit bedrag wordt als een gemiddelde over de afgelopen vier jaar bekeken (vanaf 1 januari 2023). Wanneer je over dit maximum gaat, dan kan je het volgende jaar geen aanspraak maken op auteursrechten. 

Ten slotte worden voor degene die niet meer in aanmerking komen en onder de overgangsregeling nog één jaar van het regime gebruik kunnen maken, ook de forfaitaire kosten die in rekening gebracht kunnen worden, gehalveerd. Dit is enkel voor het inkomstenjaar 2023. Deze overgangsregeling geldt ook voor de maximumbedragen. Voor de personen die nog wel in aanmerking blijven komen na de hervorming, blijven de forfaitaire kosten die in rekening gebracht kunnen worden, hetzelfde (mits jaarlijkse indexatie). 

Conclusie

Hoewel de hervorming van de auteursrechten met veel toeters en bellen besproken werd in de media, lijkt de impact nog relatief goed mee te vallen. De belangrijkste wijzigingen zijn de maximum percentages van de verdeelsleutel, het absolute maximumbedrag over een periode van vier jaar en de publieke mededeling. De grootste onzekerheid is het al dan niet uitsluiten van bepaalde typen opdrachten die niet meer voldoen aan de voorwaarden voor het fiscale gunstregime. Hoewel in de media werd gecommuniceerd dat er geen sprake is van uitsluiting van bepaalde beroepscategorieën (lees: IT en architectuur), zijn de eigenlijke wetteksten toch voor enige vorm van interpretatie vatbaar. Het is daarvoor nog even afwachten op de circulaire van de fiscus en eventuele rechtspraak.

Voor meer informatie over Creative Shelter en hun facturatie platform voor het verzilveren van auteursrechten kan je terecht op www.creativeshelter.be