Investeren in KMO’s: het ‘vriendenaandeel’ of ‘tax shelter’?

Zowel op federaal als op Vlaams niveau bestaan er heel wat stimulansen om het vele ‘passieve’ spaargeld van particulieren te mobiliseren richting de financiering van KMO’s. We kenden al de federale tax shelter voor start-ups en scale-ups.
De Vlaamse overheid lanceerde via PMV/z recent (begin februari 2021) een nieuw instrument : het ‘vriendenaandeel'. Een korte vergelijking.

Belangrijkste gelijkenissen tax shelter en het vriendenaandeel.

Beide initiatieven moedigen particulieren aan om te participeren in het kapitaal van KMO’s. Je wordt dus aandeelhouder van de onderneming, waardoor je een relatief groot risico neemt: als de onderneming faalt ben je bijna zeker je belegging kwijt. Ook het rendement is onzeker: doet de onderneming het goed, dan pluk je daar als mede-aandeelhouder ook de vruchten van, maar het omgekeerde geldt natuurlijk ook.
Het gaat in beide gevallen dus niet om leningen die terugbetaalbaar zijn over een bepaalde periode en een vaste intrestvergoeding opleveren, zoals bijv. biij de winwinlening het geval is.
De aanmoediging vanwege de overheid zit in een fiscaal voordeel waarvan je als belegger kan genieten, waardoor je toch een minimaal, door de overheid gegarandeerd rendement krijgt op deze risicovolle belegging. Maar ook voor een winwinlening  is een fiscaal voordeel voorzien.

 Wie kan investeren via tax shelter of een vriendenaandeel?

In beide gevallen komen enkel particuliere investeerders, met uitsluiting van de bestuurders van de KMO, in aanmerking voor het fiscale voordeel, dat via de personenbelastingen wordt verrekend. Bij het vriendenaandeel zijn werknemers ook uitgesloten.
Wat betreft het bedrag mag een investeerder maximaal € 75.000 beleggen in een KMO via het vriendenaandeel en de (Vlaamse) winwinlening samen.
Voor de beleggingen via de federale tax shelter (in start-ups en scale-ups samen) is dit bedrag beperkt tot € 100.000 per jaar.

Welke KMO’s komen in aanmerking?

Het ‘vriendenaandeel’ is een Vlaamse maatregel, dus enkel KMO’s met een exploitatiezetel in het Vlaamse Gewest kunnen ‘vriendenaandelen’ uitgeven. Het totale bedrag dat een KMO via deze weg en/of via de winwinlening ophaalt mag samen niet meer dan € 300.000,00 bedragen.
Het tax shelter systeem staat open voor Belgische vennootschappen binnen de eerste 4 jaar van hun oprichting (start-ups) of groeibedrijven tussen 4 en 10 jaar oud (scale-ups). Het maximumbedrag dat door de vennootschap kan worden opgehaald via deze weg bedraagt sinds 1/1/2021 € 500.000.  
In beide gevallen kunnen enkel vennootschappen van dit systeem gebruik maken. Eénmanszaken en VZW’s zijn uitgesloten.

 Fiscaal voordeel voor de belegger

Hierin verschillen beide systemen grondig.
In het geval van het vriendenaandeel kan de belegger gedurende 5 jaar rekenen op een belastingkrediet van 2,5% van het geïnvesteerde bedrag.
De federale tax shelter levert daarentegen een eenmalige belastingvermindering op van 25% voor investeringen in scale-ups en 30% tot 45% voor start-ups, afhankelijk van hun grootte. Mocht de participatie die via de tax shelter wordt verkregen hoger liggen dan 30% dan zal het fiscaal voordeel wel beperkt worden tot het bedrag van de inbreng in ruil waarvoor 30% van de aandelen werden verkregen. 

Het grote verschil in ‘fiscale rendement’ tussen beide systemen zal er ongetwijfeld voor zorgen dat beleggers in eerste instantie zullen trachten gebruik te maken van tax shelter, waardoor het succes van het vriendenaandeel wel eens erg beperkt zou kunnen zijn. De toekomst zal uitwijzen of dit klopt.

Voorwaarden

Om recht te hebben op de fiscale voordelen, moeten zowel belegger als KMO aan strenge voorwaarden voldoen. We hebben hierboven een aantal belangrijke beschreven. Voor een volledig overzicht verwijzen we naar de gespecialiseerde overheidssites rond de tax shelter voor start-upsen scale-ups en het vriendenaandeel. Contacteer je boekhouder om na te gaan of je als ondernemer aan alle voorwaarden voldoet.  

In ’t kort

Zowel de federale als de Vlaamse overheid proberen particuliere beleggers via fiscale stimuli aan te moedigen om te investeren in lokale KMO's. Dat maakt het voor KMO’s uiteraard makkelijker om in hun omgeving financiers voor hun ondernemersplannen te vinden.
De hoogte van de fiscale voordelen voor de investeerders verschilt echter sterk, en men moet ook telkens met een reeks voorwaarden en beperkingen rekening houden. Je boekhouder kan je hierin wegwijs maken.