Overbruggingsrecht: voor jou van toepassing?

Het overbruggingsrecht is een mechanisme dat ervoor zorgt dat je als ondernemer met zelfstandige activiteit nog steeds recht hebt op sociale zekerheid en een uitkering na een faillissement of wanneer je gedwongen bent je activiteit stop te zetten (brand, natuurramp, oorlog, vernieling van jouw zaak, beroepsziekte, invaliditeit). Dit mechanisme is geen klassieke verzekering waarbij je periodiek premies betaalt. Als zelfstandige heb je hier in bepaalde gevallen recht op, je sociale bijdragen ben je wel nog verschuldigd.

Inhoudsopgave:

• Het overbruggingsrecht in 2022

• Wie kan gebruikmaken van dit recht?

• Hulp voor zelfstandigen in moeilijkheden

• Wanneer geniet je het overbruggingsrecht?

• Faillissement en financiële nood

• Behoud sociale rechten

• Uitstel van betaling van sociale bijdragen

• Tijdelijke versoepeling voorwaarden

• Wat zijn de voorwaarden?

• Hoeveel bedraagt de uitkering?

• Hoeveel bedraagt de faillissementsuitkering?

• Zoek de gepaste steun voor je onderneming

Het overbruggingsrecht in 2022

Met het overbruggingsrecht geniet je steeds van je sociale voordelen zonder sociale bijdragen verschuldigd te zijn voor die periode. Je behoud rechten op geneeskundige verzorging en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen voor maximum van 4 kwartalen. De uitkering varieert naargelang je gezinssituatie en is steeds maximaal 12 maanden. Tijdens het overbruggingsrecht ben je steeds sociale bijdragen verschuldigd. Zo blijf je socialezekerheidsrechten behouden. Er zijn instanties waar je bij moeilijkheden om sociale bijdragen te betalen, uitstel van betaling kan aanvragen.

De periodes kunnen verdubbeld worden indien je minstens 60 kwartalen sociale bijdragen hebt betaald. Voor de sociale rechten bedraagt dan de maximumperiode 8 kwartalen en uitkering wordt dan verlengd naar 24 maanden.

Er zijn verschillende soorten overbruggingsrechten. Het klassiek overbruggingsrecht is toepasbaar bij specifieke situaties. Bij dit overbruggingsrecht gelden strengere voorwaarden dan de regeling in tijden van Corona. Om van het overbruggingsrecht te kunnen genieten moet je aan enkele basisvoorwaarden voldoen. Verder in dit artikel kan je deze te weten komen. Er zijn 4 types waar het klassiek overbruggingsrecht toegepast kan worden. Lees verder hieronder om deze te ontdekken.

De duur van de tijdelijke overbruggingsrecht omwille van Corona én de duur van overbruggingsrecht bij faillissement en gedwongen onderbreking tellen niet mee voor de maximas.

Wie kan gebruikmaken van dit recht?

Om van het overbruggingsrecht te kunnen genieten moet je aan enkele basisvoorwaarden voldoen:

1. Je bent in zelfstandige, assistent of meewerkende echtgenoot in een maxi-status situatie.

2. Je hebt je hoofdverblijf in België.

3. Je was onderworpen aan de verplichte verzekering in het kader van het sociaal statuut van de zelfstandigen tijdens het kwartaal waarin je activiteit werd onderbroken, failliet ging of beëindigd en tijdens de drie voorafgaande kwartalen.

4. Je als hoofdberoep gedurende de voorafgaande periode sociale bijdragen hebt betaald.

5. Je als student zelfstandige die wettelijke voorlopige bijdragen verschuldigd is, die minstens gelijk zijn aan de minimumbijdragen van een zelfstandige in hoofdberoep.

6. Je zelfstandige bent na pensioenleeftijd zonder pensioen of enkel met het onvoorwaardelijk pensioen en sociale bijdragen verschuldigd is, die minstens gelijk zijn aan de minimumbijdrage van een zelfstandige in hoofdberoep.

7. Je daadwerkelijk sociale bijdragen hebt betaald gedurende ten minste vier kwartalen in een periode van zestien kwartalen voorafgaand aan het kwartaal volgend op de onderbreking of stopzetting van je activiteit.

8. Je bent gedurende ten minste 7 opeenvolgende kalenderdagen niet meer in dienst.

9. Je hebt de omstandigheden niet opzettelijk laten ontstaan om het overbruggingsrecht of een ander voordeel te verkrijgen.

10. Je verkrijgt overbruggingsrecht niet door frauduleuze handelingen of door valse of opzettelijk onvolledige verklaringen.

11. Als je helper of meewerkende echtgenoot bent: de meewerkende echtgenoot moet ook slachtoffer zijn van dezelfde situatie (maar deze laatste voorwaarde geldt niet in het geval van allergieën of ziekten).

12. Je geniet geen behoud van rechten als je je beroepsactiviteit voor minder dan één volledige kalendermaand onderbreekt. Dit geld niet bij onderbreking of gedwongen sluiting.

Hulp voor zelfstandigen in moeilijkheden

Het overbruggingsrecht biedt een vangnet voor zelfstandige die hun activiteit stopzetten. Met deze hulp zijn ze verzekerd in geval van faillissement, gedwongen onderbreking of stopzetting. Het is een tijdelijke oplossing voor inactieve ondernemer die zoeken naar een alternatief.

Wanneer geniet je het overbruggingsrecht?

Het overbruggingsrecht verkrijg je als zelfstandige, zaakvoerder, vennoot of meewerkende echtgenoten in maxi-statuut wanneer je tijdelijk of definitief inactief bent. Dit mechanisme zorgt ervoor dat je niet plots zonder inkomen blijft na stopzetting of pauze van je activiteit.

Overbruggingsrecht bij quarantaine of zorg voor een kind

Elke zelfstandige in de periode januari 2022 tot december 2022 kan omwille van quarantaine of zorg voor een kind genieten van het overbruggingsrecht. In de quarantaine moet het werk daadwerkelijk en minstens 7 dagen onderbroken worden. De situatie moet worden bewezen met een quarantaine-attest op naam van de persoon die hetzelfde adres deelt als de zelfstandige. Het moet steeds gaan om een situatie onafhankelijk van je wil. Wie na een reis terugkomt van een rode zone komt dus niet aanmerking.

Je kan voor de zorg van een kind (-18 jaar) van het overbruggingsrecht genieten. Het volstaat om 7 dagen, niet noodzakelijk achtereenvolgend, tijdens een kalendermaand je zelfstandige activiteit volledig te onderbreken of 7 achtereenvolgende dagen in een periode van 2 maanden. De reden moet wel telkens om een quarantaine van het kind of sluiting van de opvang of school omwille van corona beperkingen. Het kind moet wel afstandsonderwijs volgen gedurende deze periode.

Als zelfstandige is het ook mogelijk om aanspraak te maken op het overbruggingsrecht voor de zorg van een gehandicapte persoon. De zelfstandige activiteit moet volledig onderbroken worden gedurende 7 dagen, niet noodzakelijk opeenvolgend, in een maand of 7 opeenvolgende kalenderdagen in een periode van 2 maanden. Het moet gaan om een corona beperkende maatregel die de stopzetting van een door de Gemeenschappen erkende centra voor opvang van gehandicapte personen of dat het centrum definitief gesloten wordt, al dan niet door een corona maatregel.

Je komt niet in aanmerking als je je zelfstandige activiteit vanuit huis kunt organiseren. Je moet deze onderbreking in jouw aanvraag motiveren samen met bewijsstukken van de school of opvang dat de sluiting een gevolg is van een coronamaatregel.

Overbruggingsrecht bij gedwongen sluiting of onderbreking

Als gevolg van een onderbreking of gedwongen stopzetting van je activiteit kan je plotseling geen inkomsten meer vergaren, dan kan je aanspraak maken op het overbruggingsrecht.

Het geval moet steeds over externe omstandigheden gaan en dat je je activiteit moet beëindigen of tijdelijk moet stoppen. De tijdelijke stopzetting moet minstens één maand duren. Het moet dan gaan over:

• Een brand

• Een natuurramp (overstroming, aardbeving)

• Een beschadiging van het beroepsmateriaal waardoor deze onbruikbaar worden

• Een ziekte of allergie veroorzaakt door het uitoefenen van je beroep

• Een gebeurtenis of beslissing van een derde met een economische impact die jouw activiteit raakt.

Overbruggingsrecht bij sterke omzetdaling

Elke zelfstandige die te maken had met een aanzienlijke daling van zijn omzet kan een overbruggingsrecht bij omzetdaling aanvragen. Dit kan voor elke sector aangevraagd worden.

Je moet duidelijk de link leggen met het referte inkomen van 2019. Als je kan aantonen dat je omzet met 40% is gedaald tussen 1 januari en met 30 september en 1 december 2021 tot en met 31 maart 2022 of van 65% van 1 oktober 2021 tot en met 30 november 2022. Je moet duidelijk per kalendermaand aantonen er een aanzienlijk omzetverlies is.

Voor zelfstandige die net in de referentiemaand in moederschapsrust of arbeidsongeschiktheid zijn beland of andere gevallen van inactiviteit, kan er rekening gehouden worden met deze gevallen en de eerstvolgende volledige kalendermaand vergeleken worden.

Zelfstandige in hoofdberoep of gelijkgesteld (helpers en meewerkende echtgenoten in maxistatuut inbegrepen) genieten dan van een volledige uitkering. Zelfstandige in bijberoep (of gelijkgesteld) die voorlopige sociale bijdragen verschuldigd zijn met een referte inkomen tussen 7 329,22 tot 14 658,44 euro (voor 2022).

Overbruggingsrecht bij faillissement

Na een faillissement kan je een aanvraag indienen voor de overbruggingsrecht. Je kan als zelfstandige, vennoot, zaakvoerder of meewerkende echtgenoten in maxi statuut aanspraak maken op het overbruggingsrecht. Hiervoor moet jij of je vennootschap failliet worden verklaard of je schulden niet meer kunnen betalen door een kennelijk onvermogen.

Als je je activiteit stopzet na een collectieve schuldenregeling, kan je tot drie jaar na de stopzetting van het overbruggingsrecht genieten. De periode van drie jaar start vanaf de eerste dag na het kwartaal van beëindiging van de activiteit. Je kan als zelfstandige, zaakvoerder, vennoot of meewerkende echtgenoten in maxi statuut aanspraak maken op het overbruggingsrecht.

Overbruggingsrecht bij gedwongen onderbreking of stopzetting

Bij een onderbreking of gedwongen stopzetting van je activiteit kan je plotseling geen inkomsten meer vergaren, dan kan je aanspraak maken op het overbruggingsrecht.

Als je je activiteit onderbreekt voor minder dan één maand, hangt de uitkering af hoeveel je opeenvolgende dagen je activiteit hebt moeten staken.

Duur van de onderbreking	Zonder gezinslast	Met gezinslast
Minder dan 7 dagen	0 euro	0 euro
Tussen 7 en 13 dagen	356,57 euro	445,57 euro
Tussen 14 en 20 dagen	713,14 euro	891,14 euro
Tussen 21 en 27 dagen	1 069,71 euro	1 336,71 euro
Meer dan 28 dagen	1 426,28 euro	1 782,28 euro

Je kan de uitkering niet cumuleren met een ander vervangingsinkomen.

Uitzonderlijk kan je de uitkering cumuleren met een vervangingsinkomen bij het stopzetten van je activiteiten tussen 1 april 2020 en 30 september 2021. De som van de uitkering en vervangingsinkomen mag niet hoger zijn dan het bedrag van de uitkering voor de overbruggingsrecht (hieronder vermeld). Als het bedrag van de uitkering en vervangingsinkomen overschreden wordt, wordt de uitkering van overbruggingsrecht vermindert tot het maximum.

Overbruggingsrecht bij stopzetting door economische moeilijkheden

Als je wegens economische moeilijkheden je zelfstandige activiteit stopzet en dus geen inkomsten meer hebt, kan je het overbruggingsrecht aanvragen.

Het gaat om de volgende economische moeilijkheden:

Je krijgt een leefloon van het OCMW

Je krijgt een maandelijkse uitkering

Enkel voor stopzettingen tussen 1 april 2020 en 30 september 2021: je behoudt je pensioenrechten gedurende maximum 4 kwartalen zonder dat je je bijdragen moet betalen. Die maatregel geldt vanaf het vierde kwartaal van 2020, voor de pensioenen die daadwerkelijk en voor de eerste maal ten vroegste ingaan op 1 januari 2021. 

De duur van de overbruggingsrecht is verbonden aan de lengte van je loopbaan als zelfstandige (aantal kwartelen waar er effectief sociale bijdragen betaald zijn).

Loopbaan (in kwartalen) Rechten Uitkering

Loopbaan (in kwartalen)	Rechten	Uitkering
Minder dan 8	0 kwartalen	0 maanden
Minder dan 20	1 kwartaal	3 maanden
Minder dan 60	2 kwartalen	6 maanden
60 of meer	4 kwartalen	12 maanden

Het is mogelijk dat je verschillende keren geniet van het overbruggingsrecht. De totale duur van je sociale rechten mag niet 4 kwartalen overschrijden en de uitkering mag niet langer dan 12 maanden zijn en dit voor je hele beroepsloopbaan. De duur van de tijdelijke overbruggingsrecht omwille van Corona én de duur van overbruggingsrecht bij faillissement en gedwongen onderbreking tellen niet mee.

Om deze type overbruggingsrecht te kunnen eisen moet je aan de basisvoorwaarden én de volgende voorwaarden:

Bij een geval van laag inkomen (niet bij het genieten van een leefloon van het OCMW of vrijstelling van bijdragen) kan je als zaakvoerder van een vennootschap bij het ogenblik van de stopzetting een procedure van ontbinding en vereffening van de vennootschap(pen) mag het vermogensvoordeel die je bij de ontbinding en vereffening niet hoger zijn dan 29 316,88 euro.

Overbruggingsrecht in andere situaties

Wie tijdens de maanden april, mei en juni 2022 geconfronteerd werd met een daling van zijn omzetcijfer van 40 % tov 2019 als referentiejaar als gevolg van conflict tussen Oekraïne en Rusland, kan een financiële uitkering aanvragen in het kader van tijdelijke crisismaatregel overbruggingsrecht bij omzetdaling.

Als je actief bent in verschillende vennootschappen moet je je omzetcijfers samentellen en daarop de %-daling berekenen. Je moet zelf ook aantonen dat je omzetdaling een rechtstreeks gevolg is van het conflict tussen Oekraïne en Rusland. Het is dan mogelijk om voor een volledige of gedeeltelijke uitkering in aanmerking te komen.

Faillissement en financiële nood

Het overbruggingsrecht (vroeger ook wel de faillissementverzekering genoemd) zorgt ervoor dat je na een faillissement niet zonder inkomen en sociale zekerheid beland. Je kan gedurende 12 maanden maximaal een uitkering overbruggingsrecht verkrijgen na het vonnis van je faillissement. Tijdens 4 kwartalen die daarop volgen behoud je je sociale zekerheid.

Behoud sociale rechten

Sociale bijdragen moet je steeds betalen om niet je socialezekerheidsrechten te verliezen. Indien je te laat of deze niet betaalt kunnen er verwijlintresten aangerekend worden. Vermijd zeker te late betalingen en wanbetalingen.

Uitstel van betaling van sociale bijdragen

Heb je door Corona financiële problemen opgelopen waardoor het moeilijk werd om de sociale bijdragen te betalen? Als dit het geval is kan je een aanvraag indienen bij de RSZ om een afbetalingsplan te verkrijgen. Dit vreedzame afbetalingsplan kost je niets et levert geen sancties op als je het plan strikt naleeft. Je kan je sociale schulden, vakantiegelden en sociale bijdragen, uitstellen van de alle kwartalen van 2019 en 2020 en het eerste kwartaal van 2021. De aanvraag moet een direct gevolg zijn van de coronamaatregelen. De maximale duur van het afbetalingsplan is 24 maanden. Een uitstel verkrijgen wilt niet zeggen dat je vrijgesteld bent van sociale bijdragen of sancties die eraan verbonden zijn.

Tijdelijke versoepeling voorwaarden voor gedwongen sluiting

In tijden van Corona werd het overbruggingsrecht omwille van gedwongen onderbreking tijdelijk versoepelt. Dit overbruggingsrecht is ook gekend onder de naam crisis-overbruggingsrecht. Dit overbruggingsrecht geldt van oktober 2021 tot en met maart 2022.

Hier is geen minimumduur van één kalendermaand vereist. Hier is ook sprake van een volledige en gedeeltelijke uitkering naargelang je activiteit in hoofdberoep (of gelijkgesteld aan hoofdberoep) of in bijberoep (of gelijkgesteld aan bijberoep). De maandelijkse tussenkomst is ook afhankelijk van of je een gezinslast hebt of niet. Met gezinslast is de tussenkomst van de overheid hoger dan zonder gezinslast. Het is niet nodig om een attest te versturen van het ziekenfonds. Een verklaring van de zelfstandige is voldoende.

Je kan de tijdelijke crisismaatregel overbruggingsrecht cumuleren met een andere uitkering. De som van deze mag niet hoger zijn dan het toepasselijk bedrag van de tijdelijke crisismaatregel overbruggingsrecht. De tijdelijke crisismaatregel overbruggingsrecht verminderd als eerst.

Je blijft zelfstandige sociale bijdragen verschuldigd tijdens deze periode van overbruggingsrecht om je socialezekerheidsrechten te behouden. Het is steeds mogelijk als je moeilijkheden ondervindt om beroep te doen op bestaande maatregelen.

Wat zijn de voorwaarden?

Indien je activiteit rechtstreeks beoogde zelfstandige activiteit volledig onder de sluitingsmaatregelen om de verspreiding van het coronavirus te beperken, verkreeg je dit type overbruggingsrecht. Indien je niet rechtstreeks beoogd werd door de sluitingsmaatregelen had je hier geen recht op. Je kon dit ook niet aanvragen indien je gedeeltelijk je activiteit kon verderzetten (take-away, click&collect, etc.).

De aanvraag voor de maanden november en december 2021 moet uiterlijk op 30 juni 2022 worden ingeleverd.

De aanvraag voor de maanden januari, februari en maart 2022 moet uiterlijk op 30 september 2022 worden ingeleverd.

Hoeveel bedraagt de uitkering?

De vergoeding hangt af van de vraag of je een gezinslast hebt die onder jouw ziektekostenverzekering vallen.

• zonder gezinslast: 1.454,81 euro per maand

• met gezinslast: 1.817,94 euro per maand

Je kan de uitkering niet cumuleren met een ander vervangingsinkomen.

Uitzonderlijk is het mogelijk om de uitkering te cumuleren met een vervangingsinkomen bij het stopzetten van je activiteiten tussen 1 april 2020 en 30 september 2021. De som van de uitkering en vervangingsinkomen mag niet hoger zijn dan het bedrag van de uitkering voor de overbruggingsrecht. Als het bedrag van de uitkering en vervangingsinkomen overschreden wordt, wordt de uitkering van overbruggingsrecht vermindert tot het maximum.

Hoeveel bedraagt de faillissementsuitkering?

De uitkering die je kan verkrijgen bij een faillissement is dezelfde als de klassieke overbruggingsrecht. Deze is ook afhankelijk van je gezinssituatie.

• zonder gezinslast: 1.454,81 euro per maand

• met gezinslast: 1.817,94 euro per maand

Aanvraag overbruggingsrecht

Bij je sociale zekerheidsfonds kan je een aanvraag indienen om van het overbruggingsrecht te kunnen genieten. Dit doe je het tweede kwartaal volgend op het kwartaal na je je activiteit hebt stopgezet of onderbroken. Bij je aanvraag moet je de nodige documenten bijvoegen ter motivering van de reden van je stopzetting of onderbreking.

Als je tussen 1 april 2020 en 30 september 2021 voor het eerst bent gestopt en daarna je activiteit hebt onderbroken, begint de aanvraagperiode na het kwartaal waarin je bent gestopt.

Als je je activiteit tussen 1 april 2020 en 31 december 2020 hebt stopgezet of onderbroken, bedraagt de aanvraagperiode vier kwartalen in plaats van twee.

Je sociale zekerheidsfonds stelt een formulier ter beschikking voor de aanvraag van het overbruggingsrecht.

Conclusie: zoek de gepaste steun voor je onderneming

Denk je dat je van het overbruggingsrecht kan genieten? Vraag dit dan aan bij je sociale verzekeringsfonds met de nodige attesten en verklaringen. Let op dat er enkele deadlines zijn voor de aanvraag. Je sociale verzekeringsfonds kan je een formulier ter beschikking stellen om de aanvraag te vergemakkelijken.