Pensioensparen voor zelfstandigen

In dit artikel gaan we dieper in op het pensioensparen, meer specifiek het pensioensparen voor zelfstandigen. Dit artikel is interessant voor wanneer je op pensioen gaat en een goed zakcentje wil hebben tegen dan. Bovenop je wettelijk pensioen heb je dan een bijkomend bedrag opgespaard. Dit brengt immer ook een aantal fiscale voordelen met zich mee.

Je goed laten informeren is belangrijk vooraleer je start met pensioensparen en het openen van een nieuwe pensioenspaarrekening. Een nieuwe pensioenspaarrekening kan geopend worden bij verschillende aanbieders zoals KBC, Belfius,... Een keuze maken hangt af van verschillende factoren

Wat is pensioensparen?

Een zelfstandige denkt tijdens de looptijd weleens aan zijn of haar pensioen. Zo probeert men tijdens de looptijd een reserve op te bouwen door het pensioensparen. Het pensioensparen maakt het mogelijk om bovenop het wettelijk pensioen een aanvullend pensioen op te bouwen. Het is immers een vorm van langetermijnsparen.

Wanneer je aan bepaalde voorwaarden voldoet kan je in aanmerking komen voor een belastingvoordeel waarover hieronder meer.

Welke opties heb je voor pensioensparen?

In de praktijk spreken we over twee grote 'takken' of formules om te sparen. Je hebt namelijk de tak 21 en de tak 23. Je kan immers pensioensparen via een pensioenspaarfonds of een pensioenspaarverzekering. Hieronder worden deze twee manieren uiteengezet.

TAK 21: Save haven

In tak 21 zet je als belegger geld opzij om te sparen. Dit is een formule voor mensen die het veilig willen spelen. De rentevoet wordt immers vastgelegd wanneer het pensioensparen begint. Deze tak geeft zekerheid aangezien je exact weet hoeveel je dit zal opbrengen. Je hebt een vaste rente dus de beurzen kunnen schommelen, jij zal er niets van merken. Je hebt dus geen risico op zware verliezen maar ook niet hoge winsten.

Als je niet meer ver verwijderd bent van je pensioen wordt bovenstaande formule aangeraden zodat je geen hoge verliezen meer dient te recupereren.

Tak 23: Risiconemer (belegging)

In Tak 23 wordt je geld belegt. Dit heeft als gevolg dat er geen zekerheid is met betrekking tot het eindkapitaal. Dit draagt dan ook meer risico mee zich mee dan een tak 21. Wel kan je hier meer geld uithalen maar ook meer verliezen.

Welke belastingen betaal ik hierop?

Bij een pensioenspaarverzekering (Tak 21 en Tak 23) wordt een eindbelasting van 10% geheven op het opgebouwde kapitaal (reserve) dat is opgebouwd door de gestorte premies. Hoe hoger het kapitaal, hoe hoger de belasting zal zijn. Hier ken je op voorhand het jaarlijks minimumrendement. Hierbij kan ook kans worden gemaakt op een winstbonus maar dit hangt af van de beleggingsresultaten uiteraard.

Bij een pensioenspaarfonds of pensioenspaarrekening heb je geen gegarandeerd rendement en dus ook niet van een gewaarborgd kapitaal. De overheid heeft daarom beslist om een fictief gerealiseerd rendement op de gedane stortingen te belasten.

• 6,25% voor stortingen vóór 1/1/1992

• 4,75% voor stortingen vanaf 1/1/1992

Uitstapkosten of Instapkosten aanrekenen bij pensioensparen?

Een pensioenspaarrekening is bij sommige banken gratis maar een andere bank kan hiervoor kosten aanrekenen. Het is daarom van belang om je op voorhand te informeren over welke kosten juist worden aangerekend. Dit kan zowel gaan over transferkosten als instapkosten.

Bij een pensioenspaarverzekering worden standaard contractuele uitstapkosten aangerekend. Instapkosten worden dan wel niet standaard aangerekend bij je nieuwe verzekeraar.

Fiscale regels pensioensparen?

Om in aanmerking te komen voor het 'fiscaal pensioensparen' dien je aan volgende voorwaarden te voldoen.

• Op het moment dat je je contract afsluit moet je een Belgische inwoner zijn of een inwoner van een andere lidstaat van de Europese economische ruimte.

• Je moet minimum 18 jaar zijn en maximum 65 jaar op het moment van de afsluit.

• Je moet onderworpen zijn aan de Belgische personenbelasting.

• De begunstigde zijn tijdens leven.

• Je spaarrekening of spaarverzekering heeft een looptijd van ten minste 10 jaar

• Je erfgenamen als begunstigden bij overlijden staan aangegeven.

Wie zijn de begunstigde?

• Bij leven ben je zelf de begunstigde.

• Bij overlijden: - Wanneer het contract dient voor de waarborg van een lening om een onroerend goed te verwerven of behouden.

De begunstigde zijn de personen die het vruchtgebruik of volledige eigendom van het onroerend goed verkrijgen. Dit geldt voor het verzekerde kapitaal dat dient voor de waarborg van de lening.

Voor de rest van het verzekerde kapitaal is dit de echtgeno(o)t(e) of je wettelijk samenwonende partner of bloedverwanten tot de tweede graad.

Hoeveel bedraagt het pensioen voor zelfstandigen?

Je pensioen hangt af van je beroepsinkomsten. Een zelfstandige betaalt namelijk sociale bijdragen op het inkomen. Je betaalt bijvoorbeeld 20,5% op het inkomensdeel tot 63.297,86 euro. Op het inkomensdeel daarboven betaal je 14,16%. Het maximumbedrag voor je pensioenrecht bedraagt 65.899,36 euro.

Een andere factor zijn je loopbaanjaren (aantal jaren dat je gewerkt hebt). Het minimumpensioen wordt op basis van dit berekend.

Het meeste voordelige pensioen tussen het aantal jaren en inkomsten wordt berekend en dit wordt dan toegekend als minimumpensioen.

Proportioneel pensioen vs. minimumpensioen: welk pensioenbedrag krijgt een zelfstandige?

proportioneel pensioen

Bij het proportioneel pensioen wordt er per gewerkt jaar een opbrengst toegekend. Het is dus een pensioen dat kijkt naar wat je doorheen je loopbaan werkelijk bijeen hebt gespaard aan pensioen.

De opbrengst wordt aan de hand van deze formule berekend:

Netto-inkomen waarop je sociale bijdragen werden berekend X coëfficiënt (index) X 0,25/45 X 60% als alleenstaande en X 75% als gezin.

In bovenstaande formule kan er dus worden afgeleid dat de gezinssituatie een rol speelt in de berekening.

verschil zelfstandigen en werknemers

Tot het jaar 2020 werd bij de berekening van het proportioneel pensioen voor een zelfstandige, een correctiecoëfficiënt toegepast. Het pensioen werd dan berekend op slechts 69 procent van het werkelijk inkomen van een zelfstandige. Het systeem is nu afgeschaft waardoor elke euro dat verdiend wordt door een zelfstandige voor 100 procent meetelt.

De bovenstaande berekeningswijze zal niet voor iedereen voelbaar zijn. De nieuwe berekeningswijze zal maar op één loopbaanjaar worden toegepast, namelijk op 2021. Daarnaast gaan zelfstandige die recht hebben op een gewaarborgd minimumpensioen hier ook niets van voelen. Het pensioen wordt hier immers niet berekend op de werkelijke inkomsten.

Aanvullend pensioen als zelfstandige

vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen (VAPZ)

Het vrij aanvullend pensioen is toegankelijk voor de zelfstandigen die sociale bijdragen betalen en zo wettelijke pensioenrechten opbouwen.

De voordelen van een aanvullend pensioen

Er zijn verschillende voordelen gekoppeld aan een aanvullend pensioen.

1) Het heeft een gunstig en voordelig tarief. De VAPZ premies zijn immers volledig fiscaal aftrekbaar als beroepskosten. Hierdoor betaal je dan ook minder sociale bijdragen.

2) Je kiest zelf hoeveel geld je stort. Zo heb je dan ook volledige betalingsvrijheid. De keuze ligt dus volledig bij jou.

3) Je kapitaal is veiliggesteld. Je premies komen terecht in een tak 21 verzekering terecht. Je krijgt hier ook een gewaarborgd rendement. Dit is een hoger rendement dan bij de bank.

Hoe bouw je aan je aanvullend pensioen?

Vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen (VAPZ)

Als zelfstandigen kan je een aanvullend pensioen opbouwen via een VAPZ. Hiervoor dien je wel eerst enkele zaken in orde te brengen.

• Je dient een pensioeninstelling te kiezen, zowel een pensioenfonds of een verzekeringsonderneming komen in aanmerking.

• Een overeenkomst moet gesloten worden met deze pensioeninstelling. De inhoud van de overeenkomst kan vrij gekozen binnen het aanbod.

• Je mag zelf kiezen hoeveel je spaart (binnen een bepaald plafond), je bepaalt ook zelf je bijdragen die je wil betalen. Dit mag wel niet hoger zijn dan 8,17% van je netto belastbaar inkomen van drie jaar terug en een maximumbedrag van 3447,62 euro voor het jaar 2022.

Hoe zit het met het belastingvoordeel?

Het bedrag dat je stort voor het pensioensparen dat in aanmerking komt voor het belastingvoordeel is beperkt per jaar. In het 2022 zit het zo:

• Maximumbedrag van 990 euro met een belastingvoordeel van 30% (een voordeel van maximum 297 euro) van het bepaalde bedrag. Dit is de klassieke regeling.

• Maximumbedrag van 1270 euro met een belastingvoordeel van 25% van het bepaalde bedrag.

Let wel op, wanneer de limiet van 990 euro is bereikt wordt de belastingvermindering van 30% verlaagd naar 25%.

Wat met vervroegd pensioen en pensioensparen

Het kan goed zijn dat er zich een voorgeval voordoet waardoor je snel geld nodig hebt. De verleiding zal dan groot zijn om het van je pensioenspaarrekening te nemen. Is dit wel een goed idee? Wat zijn de consequenties want je zit immers met een contract? Wat met het fiscaal voordeel?

Je kan je pensioensparen afkopen. Dit is echter niet aan te raden. Het opgebouwde kapitaal van je pensioensparen is immers bedoeld voor wanneer je op pensioen gaat. Je wordt dan gestraft omdat je het vroegtijdig opneemt. Dit kan op drie manieren vroegtijdig worden opgevraagd.

1) Wanneer je ouder bent dan 60 en voor je 55 bent begonnen met pensioensparen. Je vraagt het kapitaal op na je 60ste maar voor je 65ste. Hierop zal de eindbelasting al geheven zijn. Je zal tussen je 60ste en 64ste geen stortingen meer uitvoeren en loopt daarmee belastingvoordeel (fiscaal voordeel) mis.

2) Het kapitaal opvragen voor je 60 jaar. Dan zal je 33% belasting + gemeentebelasting betalen op het door jou opgevraagde kapitaal. Dit kan dus zeer hoop oplopen en is liefst te vermijden.

3) Wanneer je na je 55ste met pensioensparen bent begonnen dan volgt de eindbelasting op de 10de verjaardag van je contract. Vraag je je pensioensparen op meer dan 5 jaar vooraleer het contract afloopt dan betaal je ook hierbij meestal 33% aan belastingen + gemeentebelasting.

Je merkt dus op dat het fiscaal voordeel wegvalt wanneer dit vervroegd wordt opgevraagd.

Anticipatieve heffing op pensioensparen

De anticipatieve heffing is een belasting van 8% op het moment dat je 60 wordt. Voor langetermijnsparen bedraagt dit 10%.

Invloed wettelijk samenwonende partner op pensioen

De belangrijkste invloed wanneer je een wettelijk samenwonende partner hebt is dat je aanspraak kan maken op een gezinspensioen. Het pensioen kan berekend worden aan het gezinsbedrag of aan een alleenstaande.

Het gezinspensioen wordt interessant wanneer 1 van beide partners weinig of niet gewerkt heeft. Er zijn dan weinig pensioenrechten opgebouwd. Het werknemerspensioen kan verhoogd worden met X 1,25 tot het gezinsbedrag. De berekening gebeurt altijd in het voordeel van de koppel. Het hoogste bedrag wordt verkregen, het gezinspensioen of twee alleenstaandenpensioen.

Waar kan ik als zelfstandige het beste aan pensioensparen doen?

Als zelfstandige heb je verschillende mogelijkheden om aan pensioensparen te doen. De vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen (VAPZ), de individuele pensioentoezegging (IPT) en pensioenovereenkomst voor zelfstandigen (POZ).

Als zelfstandige kan je natuurlijk de vraag stellen voor waar je het best aan pensioensparen doet. Dit hangt af van verschillende factoren. Laten we beginnen met de pensioenspaarfonds uiteen te zetten.

Wanneer er wordt gekozen voor een pensioenspaarfonds dan wordt het geld belegd in aandelen en obligaties. De resultaten zijn dan afhankelijk van de fluctuaties van de beurs. Wanneer de aandelen en obligaties het goed doen dan kan je een mooi resultaat hebben maar andersom is uiteraard ook mogelijk. Het kan goed zijn dat je een negatief resultaat hebt doordat de beurs het niet goed doet of in het ergste geval crasht.

Er bestaan verschillende soorten pensioenspaarfondsen. Enerzijds heb je defensieve fondsen. Deze fondsen beleggen in obligaties met een klein risico. Anderzijds heb je de agressieve fondsen. Deze trekken dan weer de aandelen aan die een groter risico krijgen toegewezen. Dit kan dan ook gepaard gaan met een potentieel hoger rendement maar ook met een hoger verlies. Laten we een kijkje nemen naar de prestaties van een aantal fondsen.

Wanneer we kijken naar de prestaties van het laatste jaar dan haalt het Arpe Pensioenspaarfonds van Argenta het hoogste rendement (19,3%). Daarna volgt Metropolitan Rentastra Growth van Fintro en BNP Paribas B Pension Growth met een rendement van 17,40%. Niet slecht dus!

Zoals hierboven reeds werd aangehaald is het ook mogelijk om via een verzekeringsmaatschappij. Het gaat hierbij over tak21 en tak23. Informatie hieromtrent kan u hierboven terugvinden.

Je kan dus als zelfstandige niet perfect weten voor waar je het best aan pensioensparen doet. Verschillende factoren kunnen hiervoor aan de basis liggen. Het kan zijn dat je meer risicoavers bent. Dan is het aangeraden om meer fondsen te kiezen die beleggen in obligaties. Hierbij verklein je dan ook de kans op verliezen maar ook op hoge winsten.

Wanneer je eerder voor risico wil kiezen bij je pensioensparen dan kan je opteren voor fondsen die in aandelen beleggen. Hierbij kan je een hoger rendement verkrijgen maar ook een hoger verlies.

Conclusie

Pensioensparen voor zelfstandigen is interessant wanneer je op latere leeftijd met gemoedrust op pensioen wil gaan en niet veel wettelijk pensioen hebt opgebouwd. Het gespaarde bedrag een goede aanvulling om er toch voor te zorgen dat je na je loopbaan genoeg kapitaal hebt opgebouwd.

Als zelfstandige ligt het pensioen over een gemiddelde loopbaan een stuk lager dan bij een werknemer. Vandaag de dag bedraagt het pensioen van zelfstandigen zo een 900 euro. Het is daarom van belang om naar de mogelijkheden te kijken die de overheid ter beschikking stelt om pensioen op te bouwen.