Sociaal verzekeringsfonds: wat moet ik weten?

Als zelfstandige moet je je verplicht aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. De sociale zekerheid in ons land is immers gebaseerd op het solidariteitsprincipe. Dit betekent dat wanneer je veel verdient, je ook meer moet betalen, maar wanneer je een tegenslag tegenkomt, je kan rekenen op de steunmaatregelen.

Je dient eerst voorlopige bijdragen te betalen en daarna krijg je een definitieve afrekening. Door sociale bijdragen te betalen, val je ook onder een sociaal statuut. Hiermede bouw je dan een wettelijk pensioen op, worden medische kosten terugbetaald en nog meer. Lees dus zeker verder om alles te weten over de aansluiting tot een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen en voor meer praktische informatie.

Inhoudsopgave

• Wat is een sociaal verzekeringsfonds en hoe vind je er een?
• Welke verplichtingen hebben ondernemers met betrekking tot het sociaal verzekeringsfonds?
• Hoe werkt het sociaal verzekeringsfonds en hoe worden premies berekend?
• Mag ik zelf een sociaal verzekeringsfonds kiezen?
• Wanneer betaal je de sociale bijdragen?
• Wat als ik sociale bijdrage niet kan betalen?
• Welke soorten sociale zekerheid worden gedekt door het fonds?
• Welke verplichtingen heb je als ondernemer met betrekking tot het sociaal verzekeringsfonds?
• Wat zijn de gevolgen van niet-naleving van deze verplichtingen?
• Voordelen voor ondernemers
• Conclusie

Wat is een sociaal verzekeringsfonds en hoe vind je er een?

Een sociaal verzekeringsfonds is een vereniging zonder winstoogmerk die de sociale zekerheid regelt van personen die een zelfstandige activiteit (bijberoep en hoofdberoep) uitoefenen. Dit doen ze in opdracht van de overheid. Als zelfstandige moet je per kwartaal sociale bijdragen betalen. Door middel van deze kwartaalbijdragen bouw je sociale rechten zoals pensioen, ziekteverzekering en invaliditeitsverzekering op.

Welke verplichtingen hebben ondernemers met betrekking tot het sociaal verzekeringsfonds?

Je bent verplicht je aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. Als zelfstandige dien je elke drie maanden sociale bijdragen te betalen voor die sociale bescherming. De minimale bijdragen bedragen 20,5% van je netto belastbaar inkomen.

Hoe werkt het sociaal verzekeringsfonds en hoe worden premies berekend?

De sociale bijdragen die je moet betalen hangen af van je beroepsinkomsten van drie jaar geleden. Aan de start van elk kwartaal ontvang je een vervaldagbericht. Hierop staat het bedrag dat je na het kwartaal moet betalen. Je betaalt dus 'voorlopige sociale bijdragen'. Twee jaar later zal de overheid naar je definitieve beroepsinkomsten kijken. Het sociaal verzekeringsfonds komt dan met een eindafrekening. Dit zijn je definitieve bijdragen. Wanneer blijkt dat je te veel betaald hebt, dan krijg je een terugbetaling. Omgekeerd dien je bij een tekort bij te betalen.

De vraag die je nu kan stellen is: starters hebben toch geen voorafgaande beroepsinkomsten? Klopt. Als starter dien je het wettelijk minimumbijdrage te betalen of zelf een inschatting maken van wat je beroepsinkomen dat jaar ongeveer gaat zijn. Het wordt aangeraden om die inschatting voldoende hoog te doen, zodat je twee jaar later geen onaangename verrassing in de bus krijgt.

Mag ik zelf een sociaal verzekeringsfonds kiezen?

Het aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen is verplicht, maar de keuze bij welk fonds je je aansluit is vrij.

Is het aansluiten verplicht?

Ja, het aansluiten tot een sociaal verzekeringsfonds is verplicht. Wanneer je dit niet doet, dan riskeer je een administratieve boete van 500 tot 2.000 euro. Daarnaast bouw je zonder aansluiting ook geen sociale rechten op en kan je niet op een sociaal valnet rekenen moest er iets misgaan. Meer dan genoeg redenen om je zeker op tijd aan te sluiten dus.

Voorbeelden van sociale verzekeringsfondsen

België kent negen sociale verzekeringsfondsen, namelijk Groups S, Liantis sociaal verzekeringsfonds, Xerius, Partena Professional, Acerta, Securex-Integrity, Avixi sociaal verzekeringsfonds, Caisse d'Assurances sociales de l'UCM en Nationale Hulpkas voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen.

Wanneer betaal je de sociale bijdragen?

De sociale bijdrage moet elke kwartaal betaald worden. De laatste dag van elk kwartaal moet dit op de rekening staan van je sociaal verzekeringsfonds. Het geld moet diezelfde dag nog worden doorgestort naar de overheid. Het is dus belangrijk om met deze data rekening te houden.

Nog een reden waarom je hiermee rekening dient te houden: sociale bijdragen die je betaalt aan het sociaal verzekeringsfonds zijn 100% fiscaal aftrekbaar als beroepskosten. Deze aftrekbaarheid geldt alleen voor de bijdragen die je betaalt tijdens het jaar zelf en niet een tekort dat je achteraf moet bijbetalen.

Wat als ik sociale bijdrage niet kan betalen?

Het kan zijn dat het voor zelfstandigen niet altijd mogelijk is om de sociale bijdragen (op tijd) te betalen. Afgelopen jaren bijvoorbeeld door de coronapandemie en vandaag de dag zitten de meeste ondernemingen met de handen in het haar door de huidige energiecrisis. De overheid heeft daardoor een reeks van steunmaatregelen de wereld ingeroepen:

• Het verlagen van de voorlopige bijdragen. Je dient hiervoor twee zaken aan te tonen: je inkomen is gedaald ten opzichte van drie jaar geleden en je geeft je geschatte inkomen voor het jaar 2023.

• Een betalingsuitstel van de bijdragen. Deze maatregel was oorspronkelijk geldig tot het laatste kwartaal van 2022, maar dit werd verlengd tot het eerste kwartaal van 2023. Via het betalingsuitstel krijg je één jaar extra om de sociale bijdragen te betalen en je blijft volledig in orde met de sociale zekerheid.

• Een afbetalingsplan aanvragen wanneer je financiële moeilijkheden ondervindt.

Welke soorten sociale zekerheid worden gedekt door het fonds?

Het sociaal verzekeringsfonds dekt een grote hap. Denk hierbij aan een ziekteverzekering, invaliditeitsuitkering, leefloon en overbruggingsrecht. Het heeft dus zijn voordelen om sociale bijdragen te betalen om achteraf niet met verassingen te komen te staan.

Welke verplichtingen heb je als ondernemer met betrekking tot het sociaal verzekeringsfonds?

Een van de belangrijkste verplichtingen is om alle kwartalen de bijdrage te betalen. Dit is belangrijk om je sociale verzekeringen, alsook je sociaal statuut in orde te behouden (FOD sociale zekerheid). Het is belangrijk om je sociale bijdragen te blijven betalen om zo een onaangename verrassing (zoals een boete, meerkost) te vermijden.

Wat zijn de gevolgen van niet-naleving van deze verplichtingen?

Als je de verplichtingen niet naleeft, kunnen er verschillende gevolgen aan vasthangen. Als je aan het einde van het kwartaal je sociale bijdragen niet hebt betaald, dan zal het sociaal verzekeringsfonds waar je aangesloten bent een verhoging van 3% aanrekenen bij het verstrijken van elk kwartaal. Heb je op het einde van het kalenderjaar je sociale bijdragen nog steeds niet betaald, dan zal het sociaal verzekeringsfonds een eenmalige verhoging van 7% aanrekenen op het onbetaalde gedeelte.

Los van deze extra kosten ben je ook niet meer in orde met je sociale zekerheid. Dit heeft rechtstreekse gevolgen voor je pensioenopbouw en ziekteverzekering.

Voordelen voor ondernemers

De sociale zekerheid brengt een aantal voordelen met zich mee. Dit lijkt niet altijd het geval voor zelfstandigen. Sommige zijn van mening dat de bijdragen te hoog zijn en slechts beperkte voordelen hebben. Dit kan zo lijken wanneer je als zelfstandige geen sociale voordelen nodig hebt. Zo is de pensioensopbouw voor zelfstandigen niet geweldig hoog en merk je pas hoe waardevol een ziekteverzekering is als er effectief iets mis gaat.

Er zijn echter wel degelijk voordelen voor ondernemers. In ruil voor sociale bijdrage krijgt een zelfstandige recht op gezinsbijslag, pensioen, terugbetaling van medische verzorging, uitkering bij ziekte, arbeidsongeschiktheid of invaliditeit en een overbruggingsrecht bij noodgedwongen stopzetting.

Conclusie

Als werknemer of zelfstandige in bijberoep is het eenvoudig om sociale rechten op te bouwen via je werkgever. Als zelfstandige in hoofdberoep moet dit gebeuren via een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen. Je mag zelf kiezen in welke sociaal verzekeringsfonds je aansluit. Dit kan bijvoorbeeld in het Liantis sociaal verzekeringsfonds of Xerius en nog vele andere. Accountants kunnen je hierbij stapsgewijs op weg helpen. Kijk zeker verder op onze website om de geschikte accountant te vinden bij jou in de buurt.