Sociale bijdragen voor zelfstandigen: een complete gids
Jan 01, 1970 . 15 min leestijd
Inhoudsopgave:
Wat zijn sociale bijdragen?
Veel van onze Belgische en Vlaamse sociale systemen worden gefinancierd door een systeem van wederzijdse collectieve hulp, de zogenaamde sociale bijdragen. Zo goed als elke burger betaalt sociale bijdragen. In ruil daarvoor bouw je sociale rechten op en krijg je sociale bescherming. Het betalen van sociale bijdragen is dan ook verplicht als je later of in geval van een tegenslag gebruik wenst te maken van kinderbijslag of gezinsbijslag, pensioen, terugbetaling van medische zorg, uitkering bij ziekte, arbeidsongeschiktheid of invaliditeit en uitkering bij noodgedwongen stopzetting of faillissement.
Hoeveel sociale bijdragen moet je betalen als zelfstandige?
Zo goed als iedereen moet sociale bijdragen betalen. Hoeveel sociale bijdragen iemand betaalt hangt af van zijn of haar inkomen.
Berekening sociale bijdragen
Hoe worden sociale bijdragen berekend is mogelijk de vaakst gestelde vraag die een boekhouder of sociaal verzekeringsfonds krijgt. Hieronder wordt het allemaal haarfijn uitgelegd.
Percentage en referentie-inkomen
De afgelopen jaren daalde het sociale wettelijk minimum percentage geleidelijk van 22% in 2015 naar 20,50% in 2018. Vanaf 2019 is het percentage van 20,5% aangehouden. Sociale bijdragen zijn in de basis dus voor iedereen procentueel hetzelfde, namelijk 20,5% van het jaarlijkse netto belastbaar inkomen. Dit geldt zowel voor werknemers als zelfstandige.
Omdat nu nog niet geweten is hoeveel je exacte netto-inkomsten van dit jaar zullen zijn, worden je sociale bijdragen steeds berekend op het jaarlijks belastbaar inkomen van 3 jaar geleden. Het netto belastbaar inkomen is het bruto-inkomen verminderd met de gemaakte beroepskosten. Voor 2022 geldt het netto-inkomen van 2019 als referentie-inkomen. Dit inkomen wordt nog verhoogd (geïndexeerd) met een factor 1,0647315599 om het aan te passen aan de gestegen levensduurte.
Voorlopige kwartaalbijdrage
In de eerste plaats zijn sociale bijdragen dus een voorlopige bijdrage. Wanneer je exacte netto-inkomsten bekend zijn, wordt het definitieve bedrag verrekend. Verder wordt voor zelfstandige in hoofdberoep nog onderscheid gemaakt tussen het begin van de activiteit (tot het einde van het derde volledige kalenderjaar) en na het begin van de activiteit (vanaf het vierde volledige kalenderjaar). Bij het begin van de activiteit ligt de minimum kwartaalbijdrage op 751,25 euro. Verdien je dus minder dan 14.658,44 euro op jaarbasis, dan zul je toch de minimumbijdrage moeten betalen, ook al komt dit procentueel op meer dan 20,5% uit.
De definitieve algemene bijdragen voor zelfstandige in hoofdberoep voor het jaar 2022 zijn als volgt:
-
minimum bijdrage per kwartaal: 751,25 euro;
-
maximum bijdrage per kwartaal: 4.305,42 euro;
-
op het gedeelte netto beroepsinkomen tussen 14.658,44 euro en 63.297,86 euro: 20,50%
-
op het gedeelte netto beroepsinkomen tussen 63.297,86 euro en 93.281,02 euro: 14,16%
Alle bedragen in dit artikel zijn exclusief de werkingskosten van het sociaal verzekeringsfonds waarbij je bent aangesloten. Het te betalen kwartaalbedrag ligt in de praktijk dus hoger.
Sociale bijdragen voor bijberoep
Zelfstandigen in bijberoep kunnen een vrijstelling van sociale bijdragen aanvragen als hun referentie-inkomsten lager ligt dan 1.621,72 euro. Boven deze grens betalen zij dezelfde bijdragen als zelfstandigen in hoofdberoep. Voor hen geldt een minimale kwartaalbijdrage van 83,11 euro en eenzelfde maximale kwartaalbijdrage als zelfstandigen in hoofdberoep van 4.305,42 euro. Ook al betaal je sociale bijdragen, een zelfstandige in bijberoep bouwt geen bijkomende sociale rechten op aangezien deze al via zijn hoofdberoep opgebouwd worden.
Ook personen van wie de activiteit bij uitbreiding met een bijberoep kan worden gelijkgesteld, dus personen die de bepaling van art. 37 ARS inroepen, betalen een minimumbijdrage van 83,11 euro per kwartaal. Hun maximale bijdrage is echter begrenst op 393,53 euro per kwartaal zolang hun beroepsinkomen van het bijdragejaar niet gelijkaardig of hoger is dan 7.678,69 euro.
Sociale bijdragen voor meewerkende echtgenoten, student-zelfstandigen en pensioengerechtigde zelfstandigen
Naast de algemeen bekende situaties van een zelfstandige in hoofdberoep en een zelfstandige in bijberoep, zijn er ook nog enkele zeer specifieke situaties zoals medewerkende echtgenoten, student-zelfstandige en zelfstandige die een wettelijk pensioen trekken.
Medewerkende echtgenoten
Medewerkende echtgenoten en helpers van een zelfstandige die door een wettelijk samenwoningscontract zijn verbonden vallen onder dezelfde regeling en worden onderverdeeld in een maxistatuut of een ministatuut. Onder het maxistatuut is de minimumbijdrage 330,02 euro per kwartaal. Onder het ministatuut is de minimumbijdrage slechts 28,95 euro per kwartaal.
Student-zelfstandigen
Student-zelfstandigen betalen net zoals zelfstandige in bijberoep een minimumbijdrage van 83,11 euro per kwartaal. Zij genieten echter ook van een bijkomende vrijstelling na het begin van de activiteit: wanneer het geherwaardeerde beroepsinkomen lager is dan 7.329,22 euro zijn student-zelfstandige vrijgesteld van sociale bijdragen.
Pensioengerechtigde zelfstandigen
Ten slotte zijn er nog enkele specifieke situaties rond zelfstandige met een wettelijk pensioen: zelfstandigen die uitsluitend een overlevingspensioen voor 65 jaar genieten, zelfstandigen die een vervroeg rustpensioen als zelfstandige of als werknemer genieten en zelfstandige die de pensioensleeftijd bereikt hebben. De exacte bedragen voor gepensioneerden kan je hier vinden.
Sociale bijdragen voor eenmanszaken
Sociale bijdragen worden berekend op je netto belastbare inkomsten. In het geval van een eenmanszaak is dat dus gewoon je personenbelasting.
Het verschil met een werknemer is dat je verschuldigde sociale bijdragen niet automatisch af je loon worden gehouden en doorgestort naar de overheid. Jij bent hier zelf verantwoordelijk. Je betaalt elk kwartaal je voorlopige sociale bijdrage aan je gekozen sociale verzekeringsfonds, welke op hun beurt jouw sociale bijdrage doorstort naar de overheid. Na twee à drie jaar volgt een definitieve afrekening.
Sociale bijdragen vennootschap
Sociale bijdragen als zaakvoerder van een vennootschap
Jij als persoon betaalt sociale bijdragen. Je kunt je sociale bijdragen vanuit je persoonlijke rekening betalen en inbrengen als onkosten bij je personenbelasting. Wanneer je een vennootschap opricht kun je je sociale bijdragen ook via je vennootschap betalen. Dit wordt dan gezien als een regelmatige bezoldiging. Uiteraard kun je de bijdrage dan niet ingeven als onkosten bij je personenbelasting.
Vennootschapsbijdrage 2023
Wanneer je een vennootschap opricht komt boven op je sociale bijdrage echter ook een vennootschapsbijdrage. De eerste twee jaar ligt deze jaarlijkse bijdrage op 384,44 euro. Vanaf jaar drie hangt de bijdrage af van het balanstotaal van het voorlaatste afgesloten boekjaar. Bij een balans groter dan 825.750,09 euro verhoogt de vennootschapsbijdrage tot 960,26 euro. Ligt de balans lager dan dat bedrag, dan blijft de jaarlijkse bijdrage 384,44 euro.
De vennootschapsbijdrage wordt jaarlijks geïndexeerd. De vennootschapsbijdrage wordt ook via het sociaal verzekeringsfonds betaald en de bijdrage is uiteindelijk bestemd voor het sociaal statuut voor alle zelfstandigen.
Uitzonderingen
Natuurlijk zijn er ook hier weer enkele uitzonderingen. Het is mogelijk om een vrijstelling van de vennootschapsbijdrage aan te vragen in de volgende situaties:
-
Eerste drie jaar vanaf het jaar van oprichting van een personenvennootschap ingeschreven in de KBO én alle mandatarissen en een meerderheid van de werkende vennoten zijn maar maximaal drie van de afgelopen 10 jaar zelfstandige.
-
Je vennootschap is "slapend". Dit dient aangevraagd te worden via attest 276C1, wat wordt uitgegeven door de belastingdienst;
-
Bij een faillissement;
-
Bij een gerechtelijke organisatie;
-
Bij status van vereffening.
Sociale bijdragen tabel
Kan je er even niet meer aan uit hoe je sociale bijdragen berekend worden? Check dan deze handige tabel van de Vlaamse overheid waarin alle mogelijke situaties voor het jaar 2022 beschreven staan. Vergeet niet dat sociale verzekeringsfondsen ook nog een dossierkost aanrekenen.
Is het verplicht om sociale bijdragen te betalen?
Als zelfstandige is het verplicht om je aan te sluiten bij een erkend sociaal verzekeringsfonds en sociale bijdragen te betalen. Doe je dat niet, dan riskeer je administratieve boetes en bouw je geen sociale rechten op tijdens je loopbaan als zelfstandige. Wie sociale bijdragen betaalt, geniet later ook van sociale bescherming zoals pensioen, uitkeringen bij ziekte en gezinsbijslag of kinderbijslag.
Wat is de maximale sociale bijdrage?
De maximale kwartaalbijdrage bedraagt voor het jaar 2022 4.305,42 euro, wat neerkomt op 17.221,68 euro op jaarbasis. Dit bedrag geldt voor zelfstandige in hoofdberoep (algemeen en primostarters), zelfstandige in bijberoep, meewerkende echtgenoten met maxistatuut, en helpers van een zelfstandige met een contract van wettelijke samenwoning.
Medewerkende echtgenoten met een ministatuut en helpers van een zelfstandige met een contract van wettelijke samenwoning betalen een maximale kwartaalbijdrage van 163,24 euro, wat neerkomt op 652,96 euro op jaarbasis. Student-zelfstandigen betalen een maximale kwartaalbijdrage van 375,62 euro, wat op jaarbasis neerkomt op een totaal van 1.502,48 euro. In het geval dat een student-zelfstandige een beroepsinkomen van 14.658,44 euro of hoger heeft, valt de student zelfstandige onder dezelfde regels als een zelfstandige in hoofdberoep.
De bijzondere bijdrage sociale zekerheid
Boven op de sociale zekerheidsbijdrage is er ook nog zoiets als de bijzondere bijdrage aan de sociale zekerheid. De bijzondere bijdrage aan de sociale zekerheid werd in 1994 geïntroduceerd door de regering Dehaene I in het kader van de sanering van de overheidsfinanciën.
De regering - De Croo heeft beslist om de bijzondere bijdrage sociale zekerheid geleidelijk aan te laten verdwijnen. De eerste stappen hiervoor zijn op 1 april 2022 gezet door alvast een verlaging van de bijzondere bijdrage sociale zekerheid voor de laag en middeninkomens in te voeren.
Interessant om te weten is dat fiscale gezinnen die bestaan uit enkel zelfstandigen of gezinnen waarbij de echtgeno(o)t(e) van de zelfstandige minder dan halftijds werkt, geen bijzondere bijdrage voor de zekerheid moeten betalen. Deze bijdrage wordt immers reeds verrekend door een hogere bijdrage op het beroepsinkomen.
Sociale bijdragen voor startende zelfstandige: hier moet je op letten
Inschatten referentie-inkomen
Maar wat moet je doen als startende zelfstandige als je nog geen referentie-inkomen hebt? Starters waarvoor nog geen referentie-inkomen bekend is, hebben twee keuzes: hun nettoberoepsinkomsten zo getrouw mogelijk inschatten, en hierop sociale bijdragen betalen of het wettelijk minimum betalen. Het gaat hier steeds over een voorlopige bijdrage. Wanneer uit je belastingen duidelijk wordt wat je effectief aangegeven inkomen is, wordt je definitieve bijdrage berekend. Je kan door het jaar heen trouwens ook een verhoging of vermindering aanvragen als je merkt dat je inkomsten hoger of lager gaan liggen dan je initiële berekening.
Starterskorting
Voor starters in hoofdberoep bestaat de mogelijkheid om tijdens de eerste 4 kwartalen van hun activiteit lagere sociale bijdragen te betalen, namelijk 387,95 euro per kwartaal. Hier hangen natuurlijk wel bepaalde voorwaarden aan vast. Je moet bijvoorbeeld een startende zelfstandige in hoofdberoep zijn, in de 20 kwartalen voorafgaand deze korting mag je in geen enkel kwartaal zelfstandige in hoofdberoep zijn geweest en je berekend inkomen mag niet meer dan 7.569,70 euro zijn. Bijkomend kunnen starters sinds 1 april 2022 ook genieten van een eenmalige starterskorting van 100,- euro.
Je bijdragen verhogen of verlagen?
Wil je meer sociale bijdragen betalen...
Verwacht je dat je werkelijk netto belastbaar inkomen hoger gaat uitkomen dan je referentie-inkomen van drie jaar geleden? Dan kan het slim zijn om een verhoging van je sociale bijdrage aan te vragen zodat je later niet voor een onaangename verrassing komt te staan. Vooral voor startende zelfstandigen in hoofdberoep is het belangrijk om goed te berekenen hoeveel je te verwachte inkomsten gaan zijn en op tijd bij te sturen wanneer het anders loopt.
Wil je minder sociale bijdragen betalen...
Gaat het minder goed in je sector of ben je je activiteiten aan het afbouwen? Of liggen je beroepskosten veel hoger dan verwacht en zal je aangegeven inkomen lager uitkomen dan eerst berekend?
Je referentie-inkomen van drie jaar geleden houdt helaas geen rekening met zakelijke tegenslagen van nu. In dit geval kun je een vermindering van je sociale bijdrage aanvragen. Je moet je lagere inkomsten wel kunnen bewijzen met objectieve bewijsstukken.
Let wel op: blijkt achteraf dat je toch meer inkomsten hebt dan je had berekend en bijgevolg heb je te weinig voorlopige bijdragen betaald? Dan volgt er een 3% kwartaalverhoging en een 7% jaarverhoging als administratieve verhogingen die kunnen oplopen tot wel 20%. Je kan dit echter vermijden door op het einde van het jaar nog extra bij te storten.
Hulp bij betalingsmoeilijkheden
Sociale bijdragen nemen een grote hap uit je winst. Kun je je sociale bijdragen niet betalen? Dan kun je een vrijstelling aanvragen. Vraag in dit geval best persoonlijk advies aan je boekhouder of sociaal verzekeringsfonds over wat de beste optie is voor jou.
Uiteindelijk worden de voorlopige bijdragen verrekend tot definitieve bijdragen en krijg je het teveel betaalde bedrag teruggestort. Gezien de lange periode tussen de betaling van de voorlopige bijdrage en de afrekening van de definitieve bijdrage, kan het wel zijn dat je lang op je geld moet wachten.
Sociale bijdragen aanpassen: hoe?
Het is mogelijk om je sociale bijdragen aan te passen. Doe echter eerst beroep op je boekhouder voor je deze beslissing neemt aangezien er serieuze administratieve verhogingen kunnen volgen wanneer je te weinig sociale bijdragen betaald hebt.
Je kan je voorlopige bijdragen aanpassen door dit aan te vragen bij je sociale verzekeringsfonds. Zij berekenen dan samen met je wat het beste bedrag is.
Vrijstelling sociale bijdragen
Zoals hierboven vermeld kan je een vrijstelling van sociale bijdragen aanvragen in het geval van betalingsmoeilijkheden. In specifieke situaties zoals de coronacrisis zijn bepaalde sectoren ook vrijgesteld.
Niet iedereen kan een vrijstelling van sociale bijdragen krijgen. Om een vrijstelling aan te vragen dien je aan bepaalde voorwaarden te voldoen:
-
enkel zelfstandige in hoofdberoep kunnen een vrijstelling aanvragen
-
aantonen van moeilijke financiële of economische situatie waardoor je je sociale bijdragen niet kunt betalen
-
aanvraag indienen binnen 12 maanden
Een vrijstelling kan op twee manieren aangevraagd worden: online of via je sociaal verzekeringsfonds. Periodes waarin je vrijgesteld bent van sociale bijdragen tellen uiteraard ook niet meer voor je pensioen.
Waarom sociale bijdragen betalen?
Het Belgische sociale systeem is gebaseerd op wederzijde collectieve hulp. Als je later pensioen wil trekken of genieten van andere sociale beschermingssystemen, dan moet je daar eerst sociale bijdragen voor betalen. Verder is het ook een principe van solidariteit om degene te ondersteunen die door bepaalde omstandigheden niet (meer) kunnen werken.
Welke rechten bouw je op met sociale bijdragen?
Wanneer je sociale bijdragen betaalt tijdens je loopbaan, krijg of bouw je bepaalde sociale rechten op. Deze sociale rechten zijn kinderbijslag of gezinsbijslag, pensioen, terugbetaling van medische verzorging, uitkering bij ziekte, arbeidsongeschiktheid of invaliditeit en uitkering bij noodgedwongen stopzetting of faillissement (via een faillissementsverzekering).
Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds
Als zelfstandige is het verplicht om je aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. Zowel zelfstandigen in hoofdberoep als zelfstandigen in bijberoep dienen zich aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds.
Wanneer moet je je aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds? Liefst voor dat je start met je zelfstandige activiteiten. Wanneer je dit vergeet of te laat bent, dan zal het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) je op de hoogte brengen en vragen om je zo snel mogelijk aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds naar keuze. Doe je dit toch niet, dan word je automatisch aangesloten bij de Nationale Hulpkas voor Zelfstandigen.
Een vennootschap dient ook aangesloten te worden bij een sociaal verzekeringsfonds, ook in het geval als jij persoonlijk al bent aangesloten bij een fonds. Dit omwille van de vennootschapsbijdrage, welke los staat van de persoonlijke sociale bijdrage. De vennootschapsbijdrage is uiteindelijk bestemd voor het sociaal statuut voor alle zelfstandigen.
Hoe betaal je sociale bijdragen?
Als werknemer wordt je sociale bijdrage elke maand direct van je loon afgehouden en stort je werkgever deze door naar de overheid. Als zelfstandige heb je geen werkgever en ben je zelf verantwoordelijk voor het in orde brengen van je sociale bijdragen.
Je doet dit door je aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds en elk kwartaal je bijdrage aan hen te betalen zodat het sociaal verzekeringsfonds op hun beurt je bijdragen kunnen doorstorten naar de overheid. Het is belangrijk dat de bijdrage voor het einde van het kwartaal betaald is aan het sociale verzekeringsfonds.
Een sociaal verzekeringsfonds kiezen
Je bent vrij om zelf te kiezen bij welk fonds je wenst aan te sluiten. Je kan je keuze daarbij baseren op een gelijkaardige afweging als de keuze voor een bank of ander verzekeringsfonds: de tarieven, de aangeboden dienstverlening, of de klantvriendelijkheid.
De beschikbare sociale verzekeringsfondsen in België zijn: Group S, Xerius, Liantis sociaal verzekeringsfonds vzw, Partena Professional, Acerta, Securex-Integrity, Avixi sociaal verzekeringsfonds vzw, Steunt elkander, Caisse d'Assurance sociales de l'UCM en de Nationale Hulpkas voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen.
Wanneer betaal je sociale bijdragen?
Sociale bijdragen worden per kwartaal betaald. Je hebt zelf de keuze in wanneer je dit doet: in het begin, ergens in het midden, of op het einde van het kwartaal. Let er wel goed op dat je zeker niet te laat betaald. Een laattijdige betaling kan leiden tot administratieve boetes.
Onderstaande tabel geeft het begin van elk kwartaal aan en de data die sociale verzekeringfondsen meegeven als laatste betaaldatum:
-
Eerste kwartaal: 1 januari tot 25 maart
-
Tweede kwartaal: 1 april tot 25 juni
-
Derde kwartaal: 1 juli tot 25 september
-
Vierde kwartaal: 1 oktober tot 25 december
Wat is dan de rsz-bijdrage?
RSZ is de afkorting van Rijksdienst voor Sociale Zekerheid. De RSZ-bijdrage is dan ook de sociale bijdrage die werkgevers automatisch van het loon van hun werknemers aftrekken. Op deze manier bouwen werknemers sociale rechten op zoals pensioen, uitkering bij ziekte en gezinsbijslag of kinderbijslag. Ook voor werknemers gaat het over voorlopige bijdragen en worden pas bij de belastingsindiening de definitieve bijdragen berekend.
Conclusie
Als zelfstandige moet je je verplicht aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds en sociale bijdragen betalen. Je betaalt sociale bijdragen zodat je later ook kan genieten van sociale rechten zoals pensioen, uitkering bij ziekte en gezinsbijslag of kinderbijslag.
De sociale bijdragen die je dit jaar moet betalen bedragen voor de meeste zelfstandigen 20,5% van het geïndexeerd referentie-inkomen van 2022. Let op: het gaat steeds om voorlopige bijdragen. Bekijk samen met je boekhouder regelmatig of deze voorlopige bijdragen voldoende zijn en verhoog de voorlopige bijdragen mocht blijken dat dit niet het geval is. Wanneer je effectieve netto belastbaar inkomen is berekend door belastingdienst, volgt de afrekening met definitieve bijdragen.
4088 views
