SWIFT, wat is dat precies?

Op 28 februari kwamen de Verenigde Staten, de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk en Canada overeen om de economische sancties tegen Rusland te verscherpen door Russische banken uit het SWIFT-berichtensysteem te verwijderen. Maar wat is SWIFT nu precies?

SWIFT voor elektronische geldtransfers

Zonder het te weten hebben we misschien allemaal reeds gebruik gemaakt van SWIFT; een Belgische onderneming gevestigd in Ter Hulpen. Indien je geld moet overmaken naar het buitenland stap je de dag van vandaag gewoon makkelijk de bank binnen die een internationale geldtransfer maakt. Hiervoor gebruikt je bank het ‘Society for Worldwide Inter-bank Financial Telecommunications’ (SWIFT) systeem. SWIFT is een uitgebreid berichtennetwerk dat banken en andere financiële instellingen gebruik om nauwkeurig, veilig en snel informatie met elkaar uit te wisselen, zoals instructies voor het overmaken van geld. Momenteel maken meer dan 11.000 instellingen gebruik van SWIFT en in 2021 werden er gemiddeld 42 miljoen berichten per dag via het netwerk verstuurt.

Een SWIFT-code onder de loep genomen

SWIFT maakt gebruik van een gestandaardiseerd codesysteem. Zo kent de instelling aan elke klant een unieke code van acht of elk karakters toe, die de bankenidentificatiecode (BIC), SWIFT-code of ISO 9362-code genoemd wordt.

Een voorbeeld.

De Belgische bank BNP Paribas Fortis heeft de BIC-code GEBABEBB. De eerste vier tekens van deze code is de instituutcode (GEBA voor BNP Paribas Fortis). De volgende twee tekens is de landcode (BE voor het land België). De volgende twee tekens is de locatie- of plaat code (BB voor Brussel). Bij sommige banken zijn er dan nog drie facultatieve tekens om individuele filialen toe te kennen.

Hoe gebeuren nu transacties via SWIFT?

Stel dat een klant van een filiaal van Bank of America in New York geld wil sturen naar een Belgische vriendin die klant is bij BNP Paribas Fortis. De klant in New York kan bij zijn lokaal bankkantoor in New York binnenlopen met het rekeningnummer van zijn vriendin en de unieke SWIFT-code van BNP Paribas Fortis.

Bank of America zal via het beveiligde SWIFT-netwerk een SWIFT-bericht sturen voor een betalingsoverdracht naar BNP Paribas Fortis. Wanneer deze laatste bank het SWIFT-bericht over de inkomende betaling ontvangt, zal zij het geld verrekenen en bijschrijven op de bankrekening van de Belgische vriendin.

Hoe maakt SWIFT winst?

SWIFT is een coöperatieve vennootschap die eigendom is van al haar leden. De leden worden ingedeeld in klassen op basis van het aandeelhouderschap. Alle leden betalen een eenmalige toetredingsvergoeding plus jaarlijkse ondersteuningskosten die verschillen per ledenklasse. SWIFT rekent aan haar gebruikers ook kosten aan voor elk bericht op basis van het type bericht en de lengte ervan. Deze kosten variëren ook afhankelijk van het gebruiksvolume van de bank; er bestaan verschillende tariefniveaus voor banken die grotere volumes aan berichten genereren.

Daarnaast lanceerde SWIFT aanvullende diensten, zoals het aanbieden van dashboards en rapportagehulpmiddelen waarmee de klanten een real-time en dynamisch beeld kunnen krijgen op hun berichten, de activiteiten en handelsstromen.  Deze diensten worden ondersteund door de lange geschiedenis van gegevens die door SWIFT worden bijgehouden. Het gaat onder meer over business intelligence, referentiegegevens en nalevingsdiensten.

SWIFT en sancties

Omdat landen in de hele wereld afhankelijk zijn van SWIFT voor een naadloze, veilige en snelle communicatie, is het van belang voor hen om bij deze organisatie aangesloten te blijven. Een bank die geen toegang meer heeft, kan immers geen internationale gelden meer ontvangen of versturen. Dit zorgt ervoor dat de bank en haar cliënten als het ware geïsoleerd worden van de rest van de wereld.

Het is niet de eerste keer dat het SWIFT-lidmaatschap wordt gebruikt als mogelijke sanctie tegen leden. Zo vaardigde de Europese Unie in 2012 een sanctie tegen Iran uit waardoor SWIFT genoodzaakt was om de verbinding met de gesanctioneerde Iraanse banken te verbreken.

Conclusie

Alhoewel SWIFT tot voor heden onbekend was voor het brede publiek, is het toch een systemische instelling waarmee iedereen (vaak onbewust) mee te maken heeft. SWIFT heeft een dominante machtpositie en internationale leiders kunnen het systeem gebruiken om sancties te heffen. Deze sancties zorgen immers voor dat het geïsoleerde land’s economie raken klappen krijgt waardoor het moeilijker wordt om hun oorlogsapparaat te financieren.