De winstpremie: Wat is het en hoe werkt het?

Een winstdeelname is een manier waarop werknemers kunnen genieten van de winst van de onderneming waarvoor ze werken. Dit kan door middel van een klassieke bonus, een extra vergoeding of andere soorten financiële compensatie. Een winstdeelname kan een eenmalige uitkering zijn of een regelmatige vergoeding die afhankelijk is van de jaarlijkse winst. Het doel van een winstdeelname is het creëren van een gevoel van eigenaarschap bij de werknemers en hen te motiveren om harder te werken om zo de winst te verhogen.

Een winstdeelname of winstpremie is een creatieve manier om je werknemers te belonen voor hun harde werk. Door het gunstig fiscaalrechtelijk regime is de premie zeer aantrekkelijk voor zowel werknemers als werkgevers. Werknemers hoeven hiervoor bovendien geen aandelen van de onderneming te bezitten om een winstdeelname te ontvangen.

Wat is een winstdeelname?

Definitie van winstdeelname voor werknemers

Winstdeelname of winstpremie is een systeem waarbij werknemers een deel van de winst ontvangen, in de vorm van een bonus of financiële vergoeding, om de motivatie en betrokkenheid te verhogen. Het is echter wel verboden dat de winstpremie andere premies of voordelen in natura vervangt. Noch kan het een aanvulling zijn op loon.

De winstpremie is niet hetzelfde als een loonbonus, welke beter bekend is als de niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen bonus. Een winstpremie is gerelateerd aan de financiële resultaten van een onderneming, terwijl een loonbonus is gericht op individuele of bedrijfsprestaties die niet direct gerelateerd zijn aan de financiële prestaties. De twee hebben een gunstige fiscale behandeling en zijn cumuleerbaar. Dit maakt hen aantrekkelijker dan een klassieke bonus die net hetzelfde als het loon wordt belast. Meer informatie over de loonbonus vind je hier.

Uiteraard zijn er ook enkele voorwaarden waaraan een winstpremie moet voldoen:

• Het is een extra vergoeding naast het bestaande loon en is geen element dat het loon vervangt;

• Het bedrag van de winstpremie mag niet hoger zijn dan 30% van het bestaande loonpakket van de werknemer bij afsluiting van datzelfde boekjaar en er moet in dat boekjaar winst zijn om uit te keren;

• Verschillende berekeningswijzen voor verschillende werknemerscategorieën zijn toegestaan, mits opgenomen in een specifieke collectieve arbeidsovereenkomst of toetredingsakte.

De werkgever kan de toekenning van een winstpremie elk jaar herzien. Het feit dat er in het voorgaande jaar een winstdeling was, betekent niet dat de werknemer er het volgende jaar hier automatisch recht op heeft.

Verschillende vormen van winstpremie

Gecategoriseerde winstpremie

Bij een gecategoriseerde winstpremie is de vergoeding die werknemers ontvangen, afhankelijk van hun categorie of positie binnen de onderneming. Deze winstpremie laat dus toe om een bepaalde categorie werknemers meer toe te kennen dan de andere. De categorieën kunnen bijvoorbeeld gebaseerd zijn op de functie of verantwoordelijkheden van de werknemer, de senioriteit of ervaring van de werknemer, of zelfs op de prestaties van de werknemer. De criteria moeten objectief worden behandeld en de multiciteit van de toegekende premie mag niet groter zijn dan 1 op 10.

Deze categorisatie moet worden vastgesteld in een collectieve arbeidsovereenkomst en de criteria voor de categorisatie moeten duidelijk en transparant zijn. Het nadeel van een gecategoriseerde winstpremie is dat er een gevoel van ongelijkheid kan ontstaan onder de werknemers.

Identieke winstpremie

Een identieke winstpremie is een vorm van winstdeelname waarbij elke werknemer een gelijk percentage van de winstpremie ontvangt, ongeacht hun categorie of positie.

Een identieke winstpremie geeft een gevoel van eerlijkheid onder het personeel, omdat iedereen dezelfde vergoeding ontvangt. Echter, de identieke winstpremie kan ook leiden tot een gebrek aan motivatie voor medewerkers die zich extra inzetten of meer verantwoordelijkheden dragen. Werkgevers ervaren dan ook dat een identieke winstpremie in de praktijk het moeilijkst inzetbaar is. De relatieve eenvoudigheid is echter welkom.

Hoe worden winstpremies berekend?

De precieze manier waarop premies worden berekend, kan variëren afhankelijk van de specifieke vorm die het bedrijf heeft gekozen.

1. Bonus: De bonus kan worden berekend als een vast percentage van de winst, of als een vast bedrag dat aan alle werknemers wordt uitgekeerd;

2. Profit sharing: De vergoeding kan worden berekend als een gewone percentage van de winst, dat dan wordt verdeeld onder alle werknemers;

3. Stock options: De prijs van de aandelen kan worden berekend op basis van de huidige marktprijs, met een korting voor de werknemers;

4. Performance-based: De vergoeding kan worden berekend op basis van de prestaties van elke individuele werknemer;

5. Employee ownership: Het eigenaarschapspercentage van elke werknemer kan worden bepaald op basis van hun salaris of de duur van hun dienstverband.

Het belangrijk om de juiste verdeling te kiezen, en te zorgen dat het eerlijk is voor alle medewerkers.

Voordelen van winstdeelname

Voor werkgever

• Betere prestaties: Met de toekenning van een winstpremie kan een werknemer zich meer gemotiveerd voelen om zijn of haar prestaties te verbeteren, waardoor zij zichzelf kunnen ontwikkelen en groeien.

• Versterking van de bedrijfscultuur: Werknemers die deel uitmaken van een winstdeelname, voelen zich vaak meer verbonden met het bedrijf en hebben een hogere loyaliteit aan het bedrijf.

• Fiscaal voordelig: Op fiscaal vlak is de toekenning van een winstpremie onderworpen aan een fiscaal gunstregime. De werkgever moet namelijk geen sociale bijdragen betalen op de premie.

Voor werknemers

• Financiële beloning: Winstpremies bieden werknemers een directe financiële beloning voor hun inspanningen. Het fiscale regime van de winstpremie is bovendien gunstig.

• Gevoel van eigenaarschap: Werknemers die deel uitmaken van de winstdeelname voelen zich vaak mee eigenaar van het bedrijf en zijn meer geïnteresseerd in het welslagen ervan.

• Fiscaal voordelig: De winstpremie valt onder een gunstig sociaalrechtelijk en fiscaal regime. De werknemer betaalt een vast percentage van 13,07% als sociale bijdrage. De werknemer moet de premie aangeven voor de belastingen en wordt daar aan een vast tarief van 7% belast. Met dit voordelig sociaal en fiscale regime is de winstpremie natuurlijk uiterst aantrekkelijk voor zowel werkgevers als personeelsleden.

Nadelen van winstdeelname

Voor werkgever

• Kosten: Het opstellen en uitvoeren van een winstdeelnameplan kost tijd en geld. Er kunnen ook extra kosten verbonden zijn aan het inwinnen van professioneel advies van een externe bureau over de opzet en de uitvoer van een winstdeelnameplan.

• Verminderde focus op lange termijn: Winstdeelname kan leiden tot een focus op kortetermijnwinst in plaats van op de langetermijngroei en duurzaamheid.

• Fiscaal niet aftrekbaar: De winstpremie kent een gunstig sociaalrechtelijk en fiscaal regime, maar is fiscaal niet aftrekbaar. De premie is namelijk een verworpen uitgaven en is daarmee aan vennootschapsbelasting onderworpen.

Voor werknemers

• Onzekerheid over de uitkering: Winstdeelname is afhankelijk van de winst, dus werknemers kunnen onzeker zijn over de hoeveelheid vergoeding die zij zullen ontvangen.

• Mogelijke ongelijkheden: Sommige medewerkers kunnen een groter deel van de vergoeding ontvangen dan andere medewerkers, ongeacht hun bijdrage. Dit kan leiden tot frustratie en ontevredenheid onder de medewerkers die het gevoel hebben dat ze onrechtvaardig worden behandeld.

Hoe kan winstdeelname worden geïmplementeerd?

De wet rond winstdeelname is op 1 januari 2018 in werking getreden. De wet voorziet een toekenning ten vroegste voor het boekjaar dat afsluit 30 september 2017. Hoe de winstpremie ingevoerd moet worden, is verschillend naargelang de soort winstpremie.

Identieke winstpremie

De toekenning gebeurt door een beslissing van gewone algemene vergadering of een buitengewone algemene vergadering met gewone meerderheid. De toekenning en alle details moeten duidelijk vermeld worden in de notulen. In de notulen moet het bedrag of het percentage duidelijk vastgelegd zijn. Eens toegekend, informeert de werkgever de werknemers schriftelijk over de beslissing.

Gecategoriseerde winstpremie

Het invoeren van een gecategoriseerde winstpremie is verschillend voor ondernemingen met vakbondsafvaardiging en ondernemingen zonder vakbondsafvaardiging.

Werkgevers met vakbondsafvaardiging

De invoering van een gecategoriseerde winstpremie in een bedrijf met vakbondsafvaardiging gebeurt via een collectieve arbeidsovereenkomst die neergelegd wordt bij de Algemene Directie Collectieve Arbeidsbetrekkingen. Vervolgens geeft de werkgever informatie aan de Ondernemingsraad, het Comité voor preventie en bescherming en de vakbondsafvaardiging over de relatie tussen de winstpremie, tewerkstellingsevolutie en -politiek van onderneming.

Ondernemingen zonder vakbondsafvaardiging

De invoering van een gecategoriseerde winstpremie in een bedrijf met vakbondsafvaardiging gebeurt via een toetredingsakte waarbij het personeel opmerkingen kunnen maken binnen 15 dagen. De toetredingsakte hoeft niet worden neergelegd.

De CAO of toetredingsakte vermeldt de verplichte bepalingen, maar er is geen verplicht modelformulier vereist. De verplichte bepalingen in toetredingsakte zijn:

• De objectieve criteria en de verdeelsleutel;

• De bevestiging dat de invoering van de winstpremie niet gepaard gaat met een vermindering van voltijdse equivalenten;

• De berekeningswijze van de winstpremie dient gebaseerd te zijn op ten minste pro rata temporis van de effectieve arbeidsprestaties tijdens het laatst afgesloten boekjaar.

Conclusie

Bij winstdeelname is het belangrijk te onthouden dat het alleen mogelijk is als er voldoende winst is en dat het bedrag van de winstpremie regelmatig geëvalueerd moet worden om ervoor te zorgen dat het effectief is en aan de verwachtingen voldoet. Daarnaast is het ook belangrijk om de wet- en regelgeving in acht te nemen en om transparant te communiceren over de plannen voor winstdeelname. Fiscaal is de winstpremie gunstig te noemen. Er is geen werkgeversbijdrage, maar wel een sociale bijdrage werknemer van 13,07%. Vervolgens wordt de werknemer aan slechts 7% belast.