Zelfstandige in bijberoep: Antwoord op al je vragen

Het uitvoeren van een zelfstandige activiteit in bijberoep is ideaal als springplank naar zelfstandige in hoofdberoep of gewoonweg om een extra inkomen te verdienen. Maar wat is nu precies een zelfstandige in bijberoep? Kan iedereen het zomaar worden en wat zijn de voorwaarden? Deze vragen en veel meer worden haarfijn uitgelegd in onderstaand artikel.

Wie kan zelfstandig in bijberoep worden?

Iedereen kan een zelfstandig bijberoep starten, mits je voldoet aan de voorwaarden (zie hieronder). Er wordt geen onderscheidt gemaakt tussen een werknemer of een ambtenaar.

Een zelfstandige in bijberoep is iemand die deeltijds een zelfstandige activiteit uitvoert. Belangrijk hierbij is het woord deeltijds: het hoofdberoep van een zelfstandige in bijberoep is nog steeds een job in loondienst. Starten als zelfstandige in bijberoep betekent dus dat je het sociaal statuut van loontrekkende behoudt omdat je minstens halftijds werkt bij een werkgever.

Wat zijn de voorwaarden?

Om als zelfstandige in bijberoep beschouwd te worden, moet je aan bepaalde voorwaarden voldoen.

Voorwaarden voor een werknemer

Als arbeider of bediende moet een zelfstandige in bijberoep naast zijn of haar zelfstandige activiteit minstens halftijds in loondienst werken bij een werkgever én daarbij minstens per kwartaal 235 uren presenteren (in het geval van een 38-uren werkweek).

Een leerkracht met een vaste benoeming in het onderwijs kan ook zelfstandige in bijberoep worden. De voorwaarde hiervoor is dat hij of zij minstens 6/10 van een volledig uurrooster werkt én dat er daarbij minstens 282 uren per kwartaal gepresteerd worden (in het geval van een 38-uren werkweek).

Wanneer een persoon contractueel tewerkgesteld is in het onderwijs, moet deze minstens 5/10 van een volledig uurrooster werken én per kwartaal minstens 235 uren presteren (in het geval van een 38-uren werkweek).

Ook een ambtenaar kan een zelfstandige activiteit in bijberoep uitoefenen. De voorwaarden hiervoor is dat een ambtenaar minstens de helft van het aantal uren van een voltijdse betrekking presteren. Daarbij loopt een voltijdse betrekking van een ambtenaar over 200 dagen of ten minste 8 maanden van het jaar. Wel belangrijk om op te merken is dat een ambtenaar mogelijk toestemming van zijn of haar werkgever nodig; vraag dit dus zeker eerst na.

Voorwaarden voor wie geen werknemer is

Hoewel de meeste zelfstandige in bijberoep dit doen naast hun beroepsactiviteit als werknemer, bestaan er ook nog drie andere situaties: het geval van iemand die niet werkt, maar wel pensioenrechten opbouwt, in het geval van het Vlaamse zorgkrediet, en het geval van iemand met een socialezekerheidsuitkering.

Wanneer iemand niet in loondienst is, maar wel recht heeft op een rust- of invaliditeitspensioen opbouwt, kan deze persoon ook een zelfstandige activiteit in bijberoep uitoefenen. Een praktische situatie waarin dit kan voorkomen is bijvoorbeeld iemand die een loopbaanonderbreking heeft of in het systeem van tijdskrediet zit. Ook personen die een opzegvergoeding krijgen vallen onder deze categorie.

Een andere praktische situatie is wanneer iemand van Vlaams zorgkrediet geniet. De voorwaarde hierbij is wel dat de zelfstandige activiteit bij de start van het Vlaams zorgkrediet al minstens 3 maanden werd uitgevoerd én dat de onderbreking voltijds is. In die specifieke situatie kan de uitkering van het Vlaams zorgkrediet maximaal 12 maanden lang gecumuleerd worden met een zelfstandige activiteit in bijberoep.

Een werkloosheidsuitkering, een ziekte-uitkering, een invaliditeitsuitkering, brugpensioen, en een uitkering wegens arbeidsongeval zijn allemaal socialezekerheidsuitkeringen. Het is mogelijk om een zelfstandige activiteit in bijberoep uit te oefenen wanneer je een uitkering krijgt, maar dit is wel onder strikte voorwaarden. Het is zo mogelijk om via de "Springplank naar zelfstandige" maximaal 12 maanden een werkloosheidsuitkering te combineren met een zelfstandige activiteit in bijberoep. De basis voor je uitkering moeten wel minstens een halftijdse tewerkstelling als loontrekkende zijn. De uitzondering hierop is een uitkering op basis van een vroegere zelfstandige activiteit; in dit specifieke geval is het niet mogelijk om zowel je uitkering te behouden als een zelfstandige activiteit in bijberoep uit te oefenen.

Wat zijn de voor- en nadelen van het statuut van zelfstandige in bijberoep?

Zoals alles in het leven heeft het statuut van een zelfstandige in bijberoep zowel voor- als nadelen. Hieronder volgt een opsomming en toelichting van deze voor- en nadelen zodat je kan nagaan of zelfstandige in bijberoep worden interessant is voor je of niet.

Voordelen

Dit eerste voordeel spreekt voor zich; je voert je zelfstandige activiteit namelijk niet gratis uit. Het beginnen van je eigen zaak in bijberoep kan dienen als extra bijverdienste op je hoofdactiviteit of gewoon omdat je zin hebt in iets anders dan je "normale" job in loondienst. Hoe dan ook heb je in beide gevallen een extra inkomen boven op je stabiel vast inkomen.

Een tweede groot voordeel aan zelfstandige in bijberoep zijn is dat je je sociale zekerheidsrechten uit je hoofdactiviteit behoudt en verder opbouwt.

Als zelfstandige kun je alle onkosten die je maakt voor je bijberoep ook als beroepskost aftrekken. Deze aftrekbare kosten leveren zo meteen een fiscaal voordeel op bij je belastingen. In het geval dat je btw-plichtig bent en geen vrijstelling van btw-verplichtingen hebt, kun je ook betaalde btw terugvorderen voor uitgaven die je voor je bijberoep hebt gemaakt.

Zetten we alle financiële voordelen even aan de kant, dan is dit zonder twijfel het voordeel dat meest aangehaald wordt: het worden van zelfstandige in bijberoep is de ideale springplank voor wie droomt van zelfstandige in hoofdberoep, maar het toch liever wat voorzichtig aanpakt. Als zelfstandige in bijberoep kun je ervaring opdoen en een reputatie opbouwen zonder je zorgen te hoeven te maken over je inkomen of sociale zekerheidsrechten.

Nadelen

Belastingen zijn nooit een lachertje, maar als zelfstandige in bijberoep word je waarschijnlijk zwaarder belast. De inkomsten uit je zelfstandige activiteit worden namelijk boven op de inkomsten van je vaste job geteld, waardoor je mogelijk in een hogere belastingschijf terecht komt.

Als zelfstandige heb je de wettelijke verplichtingen om je aan te sluiten bij een socialeverzekeringsfonds en sociale bijdragen te betalen. Je bouwt echter geen extra sociale rechten op. De sociale bijdragen die je verschuldigd bent, zijn dus alleen maar uit solidariteit en geven geen recht op een hogere uitkering binnen het kader van sociale zekerheid van zelfstandigen zoals gezinsbijslag, faillissementsverzekering, of pensioen.

Hierboven wordt de springplank van een zelfstandige in bijberoep als voordeel vermeldt, maar toch schuilen er ook gevaren in deze situatie. Het uitvoeren van een hoofdactiviteit in loondienst en daarbij voor- en na je eigen zaak te beginnen in bijberoep kan erg belastend zijn op het privéleven. Houdt daarbij dus voldoende tijd vrij om te ontspannen, tot rust te komen, en/of te spenderen met vrienden en familie.

Administratieve formaliteiten

Een zelfstandige in bijberoep heeft geen apart sociaal statuut. Een zelfstandige in bijberoep moet met andere woorden aan dezelfde wettelijke verplichtingen voldoen als een zelfstandige in hoofdberoep.

De belangrijkste formaliteit hierbij is zonder twijfel de verplichting om je aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds en sociale bijdragen te betalen. 

Wat zijn de kosten voor een zelfstandige in bijberoep?

Elke zelfstandige, of dat nu in bijberoep of in hoofdberoep is, moet zich inschrijven bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO). De kostprijs van zo'n inschrijving in €92,50 en in ruil daarvoor krijg je een uniek ondernemingsnummer toegekend.

Als je btw-plichtig bent en geen vrijstelling hebt, dan heb je ook een btw-nummer nodig. Je kan dit aanvragen via een ondernemingsloket en het kost ongeveer €65, afhankelijk van het gekozen ondernemingsloket. Je kunt de btw-identificatie ook zelf, gratis, online aanvragen.

Vervolgens is elke zelfstandige verplicht zich aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. De aansluiting is gratis, maar je moet wel elk kwartaal sociale bijdragen betalen indien je jaarlijks netto belastbaar inkomen meer is dan €1.621,72.

De sociale bijdragen zijn in de eerste plaats een voorlopige bijdrage. De berekening van de sociale bijdragen is namelijk gebaseerd op het belastbaar jaarinkomen, maar het duurt een of twee jaar voor de fiscus het definitieve belastbaar jaarinkomen heeft berekend. Drie jaar later worden je voorlopige bijdragen herrekend op basis van de werkelijke inkomsten. Voor starters vormt dit een probleem: zij hebben nog geen eerder belastbaar inkomen waarop de voorlopige bijdrage gebaseerd kan worden. Starters hebben dan de keuze tussen een forfaitaire minimumbijdrage of een bijdrage op geschatte inkomsten. Voor een zelfstandige in bijberoep is de forfaitaire minimumbijdrage €83.11 (exclusief verwerkingskosten sociale verzekeringsfonds). Meer informatie over de sociale bijdragen voor zelfstandigen in bijberoep zijn terug te vinden op de website van het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ).

Niet per se een kost, maar toch belangrijk om te vermelden: de personenbelasting. Zelfstandigen in bijberoep die via een eenmanszaak werken, worden belast via hun personenbelasting. Omdat je als zelfstandige in bijberoep al een inkomen hebt uit je andere beroepsactiviteit als werknemer, kan je personenbelasting wel eens hoog oplopen. Wel kan je kosten ingeven die je gemaakt hebt in het kader van je beroepsactiviteit om zo je belastbaar inkomen te verlagen.

De fiscale verplichtingen en de belasting van een zelfstandige in bijberoep

Zelfstandigen in bijberoep zijn onderworpen aan btw-plicht en moeten belastingen betalen. Kleine ondernemingen kunnen echter een uitzondering aanvragen: wanneer je jaarlijkse netto-inkomen onder €25.000 zitten, dan kunnen zelfstandigen een vrijstelling van de btw-verplichtingen vragen. Voor het betalen van je belastingen bestaat er geen uitzondering. Als je je zelfstandige activiteit via een eenmanszaak uitvoert word je nettowinst gewoon boven op je personenbelasting belast. Wanneer je je activiteit via een vennootschap uitvoert, ben je onderhevig aan de vennootschapsbelasting.

Conclusie

Iedereen die aan de voorwaarden voldoet kan een zelfstandige activiteit in bijberoep uitoefenen. Belangrijk hierbij is dat je minstens halftijds werkt bij een werkgever. In enkele situaties is het mogelijk om als niet-werknemer ook (tijdelijk) een zelfstandige activiteit in bijberoep uit te oefenen, mits strenge voorwaarden.

Een zelfstandige in bijberoep heeft dezelfde wettelijke verplichtingen als een zelfstandige in hoofdberoep met betrekking tot btw en belastingen. Vergeet ook niet dat elke zelfstandige zich moet aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds en sociale bijdragen moet betalen. Hoeveel die sociale bijdragen zijn is terug te vinden op de website van het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen. Ben je helemaal overtuigd om een zelfstandig bijberoep starten? Dan vind je hier een complete gids over zelfstandige worden en hier vind je een complete gids over hoe te starten als freelancer. 

FAQ

Hoeveel mag je verdienen in bijberoep?

Hoeveel mag je verdienen als zelfstandige in bijberoep is mogelijk de meest gestelde vraag over dit onderwerp. Het antwoord is simpel: oneindig veel. Zowel op je hoofdactiviteit als op je zelfstandige activiteit zit geen plafond. Uiteraard betaal je wel meer sociale bijdragen wanneer je meer verdient.

Waarom moet ik me aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds?

In Vlaanderen dient iedere zelfstandige zich aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds, zowel zelfstandigen in bijberoep als zelfstandigen in hoofdberoep. Dit omdat veel van onze Belgische en Vlaamse sociale systemen worden gefinancierd door een systeem van wederzijdse collectieve hulp, de zogenaamde sociale bijdragen. Je betaalt dus sociale bijdragen om de sociale zekerheid te financieren. In ruil voor het betalen van sociale bijdragen bouw je sociale rechten op en krijg je sociale bescherming.

Welke rechten bouw je op als zelfstandige in bijberoep?

Als zelfstandige in bijberoep bouw je geen extra sociale rechten op. Je "standaard" sociale rechten bouw je namelijk al op via je hoofdactiviteit als loontrekkende. Daarmoet moet je ook minstens halftijds indienst zijn als loontrekkende. Je bouwt dus geen extra pensioen op, geen aanvullend pensioen, en je hebt geen recht op hogere uitkeringen. De sociale bijdragen die een zelfstandige in bijberoep betalen zijn dus louter solidariteitsbijdragen. Voor zelfstandigen in hoofdberoep is dit anders; zij bouwen wel sociale rechten op via hun sociale bijdragen. Zelfstandige in hoofdberoep betalen zijn dan ook een minimumbijdrage verschuldigd. Dit is niet zo het geval voor zelfstandigen in bijberoep.

Bijberoep stopzetten

Voor het stopzetten van je bijberoep moet je enkele stappen ondernemen. De eerste stap is het stopzetten van je onderneming in de KBO, het stopzetten van je btw-nummer, en wijzig je sociaal statuut. Vervolgens betaal je je laatste sociale bijdragen. Als laatste moet je je sociale zekerheid op orde brengen. Aangezien deze al in orde is via je hoofdberoep volstaat het om gewoon te melden bij het ziekenfonds dat je stopt met je zelfstandige activiteit in bijberoep. Wanneer je je zelfstandige activiteit via een vennootschap uitvoerde, dan moet je ook je vennootschap ontbinden.

In tegenstelling tot zelfstandigen in hoofdberoep heb je als zelfstandige in bijberoep helaas geen recht op het overbruggingsrecht aangezien je nog steeds inkomsten hebt uit je hoofdberoep.

Van bijberoep naar hoofdberoep

De kans bestaat dat je op een gegeven moment van je zelfstandige activiteit in bijberoep je hoofdberoep wilt maken. Gelukkig is deze stap vrij eenvoudig. De belangrijkste wijziging hier is de overschakeling naar het sociaal staat van zelfstandigen. Je brengt hier best je sociaal verzekeringsfonds ook van op de hoogte zodat continuïteit in je sociale zekerheid gewaarborgd wordt.